ترکیبات تصویری تلمیحی ملهم از آیات، احادیث و اساطیر در قصاید خاقانی
Authors
Abstract:
خاقانی یکی از بزرگترین شاعران سبک آذربایجانی است. استفادۀ او از علوم رایج زمان، اصطلاحات علمی خاص و استعارات و تشبیهات غریب در تصویرسازی، شعر او را دیریاب کردهاست. او با امتزاج ترکیبآفرینی و تصویرسازی، تصاویرتازهای با بنمایههای تلمیحی میسازد که در شعر او بازتاب گستردهای دارد. ازآنجاکه خاقانی از پشتوانۀ فرهنگی وسیعی برخورداراست و احاطۀ کامل بر آیات و احادیث دارد بسیاری از ترکیبات تصویری او بهنوعی اشاره و تلمیح به آیات و احادیث دارد. هدف ما در این مقاله شناساندن و تحلیل اینگونه ترکیبات تصویری در قصاید خاقانی است؛ لذا کوشیده‌ایم تا با دقت در ژرفساخت هنری و زیباشناختی شعر خاقانی پارهای از تصاویر شعری او را که ملهم از آیات و احادیث است بررسی و تحلیلنماییم و چگونگی استفاده از این آیات و احادیث را در تصویرسازی نشاندهیم. این پژوهش به شیوۀ تحلیل محتوا انجامیافتهاست. نتایج تحقیق حاکی از آن است که بهرهگیری خاقانی از قرآن، احادیث و اساطیر به دو صورت لفظی و معنایی و باهدف ایجاد مضمون تازه است که بهرهگیری معنایی بیشتر بهچشممی‌خورد. وی بیشتر از آیات قرآن بهرهگرفته تا احادیث و در بیشتر موارد این بهرهگیری از آیات قرآن بهشکل تلمیح و اقتباس کلمات، ترکیبات و تعبیرات و یا بخشی ازآیه است. از میان اساطیر هم سهم اساطیر مذهبی بسیار چشمگیرتر است. ضمناً اظهار فضل، هشدار و انذار، مدح ممدوحان و توصیف ازمهمترین اهداف انگیزشی او از کاربرد این گونه تصاویر می باشد.
similar resources
متناقض نمایی در قصاید خاقانی
متناقض نمایی در حقیقت یک امکان زبانی است برای برجسته سازی که به جهت شکستن هنجار زبان و عادت ستیزی موجب شگفتی و در نتیجه التذاذ هنری می شود. متناقض نمایی با تضاد (طباق) متفاوت است...
full textهنجارگریزی‌های خاقانی در ردیف قصاید
ردیف یکی از عوامل مهم و نقش‌آفرین در افزایش موسیقی کناری شعر است. قرار گرفتن آن بعد از قافیه و داشتن وحدت لفظی و معنایی وجه مشترک همه تعاریف این مقوله از آغاز تاکنون بوده است. خاقانی شروانی (595-515 هـ . ق) با هنجارگریزی در این زمینه و استفاده از ظرفیت‌های زبانی چون ایجاد معانی مجازی، کنایی و استعاری جدید در بافت کلام، همه تعاریف موجود در زمینه وحدت معنایی را زیر سؤال برده است؛ به‌گونه‌ای که تن...
full textکارکرد مدحیِ اساطیر در شعر خاقانی
اساطیر ایرانی و سامی در شعر خاقانی بازتاب گسترده و متنوعی دارند و غالباً در قصاید مدحی او دیده می‌شوند؛ بدین صورت که گاه ممدوح به شخصیت‌های اساطیری تشبیه می‌شود و گاه بر آن‌ها برتری می‌یابد. قدرت خارق‌العاده و شکوه و بزرگی چهره‌های اساطیری که موضوعی آشنا و ملموس در ذهن مخاطب بوده، سبب شده است که خاقانی در مقام مدح، ممدوح خود را با آن اسطوره‌ها بسنجد یا بر آن‌ها برتری دهد و گاهی هم آن اساطیر را د...
full textکارکردهای هنری عناصر چهارگانه در قصاید خاقانی
بی تردید خاقانی، شاعر بزرگ قرن ششم، صاحب سبک خاصی است. هرچند در این روزگار آوردن زیورهای لفظی و معنوی و مقوله های چهارگانه بیان ذهن همۀ شاعران را به خود معطوف کرده بود اما قصاید خاقانی مظهر و جلوه گاه بلا منازع این آرایه ها و آراستن ها است. جولان بی مانند خاقانی در آوردگاه های علمی چون تاریخ، فلسفه، طب، نجوم، داستان های پیامبران، قرآن و کلام ، تفسیر و اسطوره های ایرانی و ... دیوان او را همانند ...
full textMy Resources
Journal title
volume 5 issue 9
pages 79- 108
publication date 2015-02-20
By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.
Hosted on Doprax cloud platform doprax.com
copyright © 2015-2023