تدوین مدل بلوغ فرایندپذیری و فناوری اطلاعات در واحد حسابداری

ابزارهای فناوری اطلاعات، بازوهای توانمند واحد حسابداری در جمع­آوری، پردازش و گزارشگری اطلاعات هستند و این واحد را قادر می­سازند تا مسئولیت­های خود را با صحت بیشتر و کیفیت و سرعت بالاتر انجام دهد. یکی از پیش شرط های اصلی لازم برای استقرار سیستم­های اطلاعاتی در واحد حسابداری، وجود فرایندهای منظم و ساختار یافته­ای است که بستر مناسب را برای استقرار آن­ها فراهم آورد. باید توجه داشت که صرف وجود ابزارهای پیشرفته­ی فناوری اطلاعات­، تضمین کننده­ی بالا رفتن کیفیت عملکرد واحد حسابداری نیست، بلکه چگونگی استفاده از این ابزارها در عمل و میزان بهره­برداری از آن­ها، عامل اصلی تعیین کننده­ی بلوغ واحد حسابداری در این حوزه است. هدف اصلی پژوهش حاضر، تدوین مدل­ بلوغ فرایندپذیری و فناوری اطلاعات برای واحد حسابداری در شرکت­های پذیرفته شده در بازار سرمایه­ی ایران است. جامعه­ی آماری پژوهش، شامل مدیران مالی، حسابرسان داخلی، تحلیلگران سیستم­های مالی، شرکای موسسات حسابرسی، و مدیر عامل شرکت­ها است که با روش گلوله برفی، 27 نمونه انتخاب شدند و با آن­ها مصاحبه انجام شد. سپس داده­های پژوهش با استفاده از روش تحلیل تِم، مورد تحلیل و بررسی قرار گرفتند. تِم­های استخراج شده، در قالب مدل بلوغ CMMI، طبقه­بندی شدند و مدل پژوهش تدوین گردید. به­منظور اعتباربخشی به مدل نیز از روش­های اجماع داده­ها، کنترل اعضا، و معیارهای مقبولیت کوربین و استراوس استفاده شده است. یافته­های پژوهش نشان دادند که بلوغ فرایندپذیری در واحد حسابداری دارای پنج سطح (1) فرایندهای غیررسمی، (2) توسعه رسمی­سازی فرایندها، (3) یکپارچه­سازی و خودکار کردن فرایندهای اصلی، (4) همراستا کردن فرایندها با استراتژی­ها، مدیریت فرایندهای غیررسمی و استثناها، و (5) بهبود مستمر فرایندها (از خوب به عالی) است. بلوغ فناوری اطلاعات نیز طی دارای پنج سطح (1) نرم افزارهای حسابداری مالی یا دفترداری، (2) راه­کارهای نرم­افزاری مالی، اداری، و بازرگانی، (3) راه­کارهای نرم­افزاری یکپارچه (4) راه­کارهای مبتنی بر نگرش ERP، و (5) راه­­کارهای نرم­افزاری مبتنی بر هوش مصنوعی (AI) است.