«تدبیر منزل» در اخلاق ناصری و اخلاق جلالی

Authors

  • علیرضا کاشانی دانشجوی دکتری استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه شهید باهنر کرمان
Abstract:

گذشتگان ما به موضوع ادبیات­تعلیمی، بویژه اخلاق اهمیت­خاصی می­دادند، علمی­که موضوع­ اصلی و کلان آن، نیکی و بدی یِا خیر ­و شرّ است و بـه رفتارهای افراد در ­مقابل­هم می­پردازد. هدفِ­ غایی علـم­اخلاق، هدایت انسـان­ها به سمت نیکی و زیبایـی­هاست و قصد ­دارد آنها را برای اصلاح رفتارهای فردی و اجتماعی، راهنمایی و آماده­کند، که این موضوع در متون نظم و نثرِ ادبِ­فارسی هم کاملاً جلوه­گراست. ازجمله دانشمنـدانی که به این­امـر توجه ­ویژه داشته و دو­کتاب هم با این­موضوع به نام­های «اخلاق­ناصری» و «اخلاق­محتشمی» تألیف کرده ­است، «خواجه نصیرالدین­توسی» است. قرن­ها پس از نگارش این کتاب محقّقان دیگری نیز ترغیب شدند تا با تأثیرپذیری و طبق شیوۀ ­او به خلقِ آثار جدیدی بپردازند. یکی از این آثار که در زمینۀ «تدبیر منزل» نگاشته شده­است، کتاب «اخلاقِ­جلالی» نوشتۀ «جلال الدین­دوانی» از ­علما و حکمای قرن نهم قمری است که در واقع بازنویسی رسالۀ خواجه­نصیر است و عمدۀ تغییرات ایجاد­شده در­آن، پُررنگ شدنِ صبغۀ­ دینی نسبت به نگاه­فلسفیِ خواجه­نصیر، تغییر سبک نگارش کتاب و ساده­تر شدن آن، تلخیصِ­کتاب، اضافه­کردنِ آیات و احادیث و اشعار و امثال عربی و...، است. هدف این مقاله، بررسی بحث «تدبیرمنزل» در این دو کتاب است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

بررسی تطبیقی اخلاق ناصری ، اخلاق جلالی و اخلاق محسنی با تهذیب الاخلاق ابن مسکویه

صرف نظر از جریان های مختلف اخلاق نویسی دوره اسلامی،( اخلاق عرفانی، اخلاق دینی،...) در این تحقیق اخلاق فلسفی یونان و به خصوص کتاب اخلاق نیکوماخس ارسطو و همچنین سنت اندرزنامه نویسی ایران باستان به عنوان اصلی ترین منابع مورد رجوع اخلاق نویسان اسلامی، به ترتیب در نگارش کتاب های اخلاق فلسفی ethical philosophy مانند تهذیب الاخلاق، اخلاق ناصری و اخلاق جلالی و همچنین اخلاق عمومی(که به نوعی ادامه سنت ان...

15 صفحه اول

دلالت‌های جنایی «اخلاق ناصری: خواجه‌نصیرالدین طوسی»‏

خواجه‌نصیرالدین طوسی یکی از شخصیت‌های برجستة علمی ایرانی است که تلاش‌ها و آثار علمی ایشان در زمان خود بسیار درخور توجّه ‏بوده است. وانگهی، کتاب اخلاق ناصری، اثری اخلاقی و فلسفی درمورد تهذیب اخلاق فردی، تدبیر و سیاست امور اجتماعی است که ‏خواندن دگربارة آن خالی از فایده نیست. هدف این نوشتار، بررسی این کتاب ارزشمند از چشم‌انداز علوم جنایی است تا دلالت‌های آن ‏دراین‌زمینه بررسی شود. برای این منظور، ...

full text

توصیف دستوری اخلاق ناصری

رساله ی حاضر شامل یک پیشگفتار و یازده گفتار است که در هر گفتار آن ، موارد مختلفی از کتاب « اخلاق ناصری » مورد تحقیق و بررسی قرار گرفته است که عبارتند از : در قسمت پیشگفتار به « تاریخچه ی دستور نویسی » پرداخته شده است ؛ در گفتار اول ، « واحد های دستوری زبان » به اختصار تعریف شده اند ؛ در گفتار دوم ، به بررّسی « جمله » و انواع آن ، از جهت ساختار و معنا پرداخته شده است ؛ در گفتار سوم ، مبحث « فعل...

15 صفحه اول

تدبیر منزل در گرشاسب نامه اسدی طوسی

ادبیات تعلیمی یک نوع از انواع ادبی است که قدمت زیاد و اهمیت فراوانی دارد.  شاعران فارسی زبان از قرن چهارم هجری به بعد، نسبت به بیان اندرزها و حکمت ها در شعرشان همت گماشتند. از جمله شاعران که به حکمت و اخلاق توجه وافر نشان داده اسدی طوسی در «گرشاسب نامه» است؛ وی توانسته است آموزه های دینی، اخلاقی، اجتماعی، آموزه های تدبیر منزل و سیاست مدن را وارد این متن حماسی کند. در «گرشاسب نامه» میزان اشعار ح...

full text

آموزه های اخلاقی در اخلاق ناصری

در میان دانش های مختلفی که از قدیم تاکنون مطرح بوده و زبان و ادبیّات فارسی به خوبی در انتقال آن موثّر واقع شده است، آموزه های اخلاقی است. اخلاق، مجموعه ای از دانش هاست که جایگاه انسان را در جهان هستی نشان می دهد و او را در تعامل با دیگران از یک سو و در پیشگاه خداوند از سوی دیگر مسئول می سازد. تلاش خواجه نصیر در دور? انحطاط در زمین? اخلاقبرجسته است مهمترین کتاب او در این زمینه، اخلاق ناصری است. ...

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 20  issue 42

pages  1- 31

publication date 2017-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023