تخیل تهران: مطالعة «منظر ذهنی شهر» در سینمای دهة چهل و پنجاه ایران

مطالعة این امر که سینمای ایران در دهة چهل و پنجاه خورشیدی به چه تخیلی در باب تهران دامن زده است از اهداف اصلی نگارش این مقاله به‌شمار می‌رود. این مطالعه از خلال تفسیر چهار فیلم که از تأثیرگذارترین فیلم‌های دو دهة مورد نظر در دو سر طیف عامه‌پسند (گنج قارون: سیامک یاسمی)، (خاطرخواه: امیر شروان) و نخبه‌گرا (خشت و آیینه: ابراهیم گلستان)، (رگبار: بهرام بیضایی) قرار می‌گیرند به ‌انجام رسیده است. نتایج این تحلیل بیانگر این نکته است که هرچند سینمای عامه‌پسند و نخبه‌گرا در ظاهری متفاوت شهر را به تصویر کشیده‌اند، تحلیل این آثار نشان می‌دهد که هر دوی این فیلم‌ها که هرکدام یک جریان فکری غالب در زمانة خود را نمایندگی می‌کرده‌اند، نگاهی منفی به شهر داشته‌اند و تناقضات موجود در بطن آن را در وضعیتی حاد به نمایش می‌گذارند.