تخصیص بهینه آب و اراضی تحت شرایط عدم حتمیت با استفاده از مدل WFGP (مطالعه موردی: شهرستان همدان)

امروزه استفاده از مدل‌های برنامه‌‌‌ریزی ریاضی برای تعیین الگوهای زراعی مناسب از جایگاه ویژه‌‌‌ای برخوردار هستند. به همین منظور، در این مطالعه برای تعیین الگوی بهینه کشت و تخصیص آب و اراضی تحت شرایط عدم حتمیت در شهرستان همدان از مدل برنامه‌‌‌ریزی آرمانی فازی وزنی (WFGP) استفاده شد. این مدل با سه الگوی وزن‌های مساوی، وزن‌های متفاوت کاهنده، وزن‌های متفاوت افزاینده برای آرمان‌ها و محدودیت منابع آبی و با در نظر گرفتن اهداف زیست‌محیطی و اقتصادی طراحی شده است. داده‌‌‌های موردنیاز مربوط به سال 1393-1392 هستند که از پایگاه اطلاعاتی سازمان جهاد کشاورزی استان همدان جمع‌آوری شدند. اهداف به­کار‌‌‌گرفته شده در مدل فوق شامل حداکثر کردن سود ناخالص، حداکثر کردن نیروی کار مورد‌‌‌نیاز و استفاده مطلوب از کود شیمیایی هستند. بدین منظور، مجموع درجه عضویت همه آرمان‌های فازی در مدل حداکثر گردید. حل مدل پیشنهادی در محیط نرم‌‌‌افزاری GAMS 24.1 صورت گرفت. نتایج نشان داد که با ایجاد انعطاف در ضرایب فنی و به­کارگیری وزن‌‌‌های مساوی برای آرمان‌‌‌های فازی، منابع موجود به­صورت بهینه تخصیص‌یافته و مجموع سطح زیر کشت محصولات زراعی نسبت به شرایط فعلی 22 هکتار کاهش می‌‌‌یابد. اما با به­کارگیری وزن‌‌‌های متفاوت فزاینده و کاهنده برای آرمان‌‌‌ها، مجموع سطح زیر کشت محصولات زراعی به ترتیب 25 و 875 هکتار افزایش می‌‌‌یابد. با توجه به نتایج به­دست آمده، جهت توسعه بخش کشاورزی استان همدان، برنامه‌ریزی و مدل‌سازی از پایین به بالا پیشنهاد شد. برای تحقق این امر، نیاز است که تصمیمات لازم از سطح شهرستان شروع شده و تا سطح ملی ادامه یابند.