تحول از منظر قرآن کریم: عوامل موثر، اصول و سطوح

با توجه به ضرورت بومی‏سازی تغییر و تحوّلات در کشور و با اذعان به این‌که فرهنگ دینی ما غنی‌ترین مبانی و اصول و مفاهیم تحوّل را در خود دارد؛ این پژوهش درصدد است تا در سطح خرد (رفتار فردی) در یک مطالعه کیفی با استفاده از روش تحلیل محتوا در یک نمونه‌ی هدفمند از آیات قرآنی به تبیین فرآیند تحول و مدیریت آن در سازمان‌ها بپردازد. براساس یافته‌ها، فرآیند تحول بر اساس انواع تغییر در جهان و انسان در دو سطح فردی و گروهی مفهوم‌سازی شد و بر مبنای انواع تغییر مدلی ارائه شد که در آن تغییر ابتدا در سطح فردی و سپس در سطح اجتماعی رخ می‏دهد. عوامل مؤثر در تحوّل از منظر قرآن به دو دسته عوامل درونی (ایمان، عقلانیت، کمال‏جویی) و بیرونی (دین اسلام عالمان دین رهبری، عدالت و وحدت) و همچنین اصول حاکم بر فرآیند تحول نیز در دو سطح: فردی (عبودیت، تقوا، توکل، توبه، صبر، تخصص، قدرت، دعا، ظرفیت وجودی) و گروهی (نظارت، مشورت، آموزش، جهاد، امر به معروف و نهی از منکر، تشویق و تنبیه) شناسایی و دسته‌بندی شد. این نتایج پژوهشی می‌تواند مبنای برنامه‌های تحولی در کلیه‌ی سازمان‌ها مخصوصا سازمان‌های آموزشی باشد. واژه‏های کلیدی: سازمان آموزشی، مفهوم تحوّل، فرآیند مدیریت تحوّل، آموزه‏های اسلامی، عوامل تحول. اصول تحول.