تحولات جدید نظری در روابط بین‌الملل: زمینه مناسب برای نظریه‌پردازی بومی

چکیده: معمولاً از اینکه روابط بین‌الملل رشته‌ای "امریکایی" یا "غربی" بوده است سخن می‌رود. در مقابل، در برخی از کشورهای غیرغربی و به ویژه در ایران لزوم نظریه‌پردازی بومی در برابر نظریه غربی یا در کنار آن مطرح بوده است. اما این احساس نیاز یا ضرورت با تلاش‌های جدی در جهت ارائه نظریه‌ای بومی به اجتماع بین‌المللی علمای رشته روابط بین‌الملل همراه نشده است. بحث این نوشته آن است که فضای نظری در اجتماع جهانی علمای روابط بین‌الملل برای طرح و پذیرش نظریه‌های بومی پیش از این فراهم نبوده است اما طی سال‌های اخیر توجه به رشته روابط بین‌الملل در جهان غیرغربی و به تبع آن نظریه‌پردازی غیرغربی در روابط بین‌الملل جلب و زمینه نظریه‌پردازی بومی فراهم شده است. استدلال اصلی این مقاله آن است که آنچه تا حدی می‌تواند این گشایش جدید را توضیح دهد، تحولات نظری صورت گرفته در دهه اخیر و به طور خاص ظهور برداشت‌های ترکیبی در روابط بین‌الملل، عمل‌گرایی در نظریه‌پردازی، اندیشه‌های پسااستعماری و رجوع به فیزیک کوانتومی در مباحث سازه‌انگارانه بوده است.