تحلیل گفتمان شبکه کودک «جم‌جونیور» در نظم گفتمانی هویت مطلوب زنانه

Authors

  • امیرعلی تفرشی کارشناسی ارشد علوم ارتباطات اجتماعی دانشگاه تهران (نویسنده مسئول)
Abstract:

اقبال روزافزون مخاطبان ایرانی به شبکه‌های ماهواره‌ای، لزوم مطالعه محتوای این شبکه‌ها را - بالأخص مطالعه شبکه‌های کودک که کمتر مورد تحقیق قرار گرفته‌اند- دوچندان کرده است. بر این مبنا شبکه ‌جم‌جونیور، به‌عنوان مطرح‌ترین شبکه‌ ماهواره‌ایِ پخش ‌برنامه‌های ‌کودک به زبان فارسی، برای مطالعه در نظم گفتمانی محل مناقشه‌ی «هویت مطلوب زنانه» انتخاب شد. با استفاده از قابلیت‌های تحلیلیِ نظریه ‌گفتمان لاکلا و موف[1]، سه برنامه شبکه جم‌جونیور با عناوین «باربی؛ زندگی در خانه ‌رؤیایی»، «رقصندگان آسمان» و «اسکوبی دو؛ راز گنجینه» مورد مطالعه قرار گرفتند. در انیمیشن باربی، «زیبایی و جذابیت» به‌عنوان دال مرکزی برنامه شناسایی شد و در دو انیمیشن دیگر، دال گفتمانیِ «اجتماعی بودن» به‌عنوان دال مرکزی شناسایی شد. در برآیند کلی مطالعه گفتمان این شبکه، مشخص گردید که دال مرکزی مجموع برنامه‌های مطالعه شده در نظم گفتمانی هویت زنانه «اجتماعی بودن» است. این در حالی است که دال‌های پیرامونیِ دیگری نیز چون «فردگرایی»، «روابط میان جنسیتی»- روابط آزاد، غیررسمی و بر اساس‌ دوستی- ، «اخلاق‌مداری»، «زیبایی‌ و ‌جذابیت»- به تعریف پوشش آزاد، اندام نما و نیمه برهنه- و ... منظومه گفتمانی این شبکه را در نظم گفتمانی هویت زنانه تشکیل ‌می‌دهند. این گفتمان دیگری‌هایی را نیز برای خود متصور است که اغلب در قالب هویت‌هایی بی‌اخلاق، شرور و شیطانی، ضد انسانیت و... تصویر می‌شوند، که به‌حسب مذمومیت‌ مطلق این‌گونه دال‌ها، نشانه‌های کمتر بدیهیِ دیگری مانند عدم اجتماعی بودن، احساساتی نبودن و ... ، با آنها پیوند می‌خورد. این پیوندهای گفتمانی درواقع محل‌های ‌نزاع‌ اصلیِ گفتمان شبکه ‌جم‌جونیور را تشکیل ‌می‌دهند.[1]. Ernesto Laclau and Chantal Mouffeاقبال‌روز افزون مخاطبان‌ایرانی به شبکه‌های ماهواره‌ای،لزوم مطالعه محتوای این شبکه‌ها را دو چندان‌کرده‌است. در این میان اندک‌مطالعاتی به بررسی شبکه‌های‌ماهواره‌ای‌کودک و محتوای ارائه‌شده توسط آنها پرداخته‌اند. بر این مبنا شبکه‌جم‌جونیور، بعنوان مطرح‌ترین شبکه‌ماهواره‌ایِ پخش‌برنامه‌های‌کودک به زبان‌فارسی، برای‌مطالعه در نظم‌گفتمانی محل مناقشه‌ی«هویت‌مطلوب‌زنانه» انتخاب شد.با توجه به دید کلان‌نگر و قابلیت‌های تحلیلیِ نظریه‌گفتمان لاکلا و موف،این رویکرد بعنوان نظریه و روش انتخابیِ ‌پژوهش‌حاضر انتخاب‌شد. سه‌برنامه«باربی؛زندگی در خانه‌رویایی»،«رقصندگان آسمان»و «اسکوبی دو؛راز گنجینه» بعنوان نمونه‌مورد مطالعه در شبکه‌جم‌جونیور انتخاب شدند.طبق پژوهش صورت‌گرفته،در انیمیشن باربی،«زیبایی و جذابیت»بعنوان دال‌مرکزی برنامه شناسایی شد، و در دو انیمیشن دیگر، دال‌گفتمانیِ یکسانی با عنوان«اجتماعی بودن»به عنوان دال‌مرکزی مورد توجه قرار گرفت. در برآیند کلی مطالعه‌گفتمان این شبکه،مشخص‌گردید که دال‌مرکزی مجموع برنامه‌های مطالعه‌شده در نظم‌گفتمانیِ هویت‌زنانه«اجتماعی بودن»می‌باشد. این درحالی‌ست که دال‌های پیرامونیِ دیگری نیز چون «فردگرایی»،«روابط‌میان‌جنسیتی»-روابط آزاد، غیر رسمی و براساس‌دوستی-، «اخلاق‌مداری»،«زیبایی‌و‌جذابیت»-به تعریف پوشش‌آزاد، اندام‌نما و نیمه‌برهنه- و... منظومه‌گفتمانی این‌شبکه را در نظم‌گفتمانی‌هویت‌زنانه تشکیل‌می‌دهند. در مقابل،این گفتمان دیگری‌هایی را نیز برای‌خود متصور است که‌اغلب در قالب‌هویت‌هایی بی‌اخلاق، شرور و شیطانی، ضد انسانیت و... تصویر می‌شوند، که به‌حسب مذمومیت‌مطلق اینگونه دال‌ها، نشانه‌های کمتر بدیهیِ دیگری مانند عدم اجتماعی بودن، احساساتی‌نبودن و در یک‌کلام آنچه خلافِ دال‌های مطلوب گفتمان شبکه‌ است،با آنها پیوند می‌خورد که در واقع محل‌های‌نزاع‌اصلیِ گفتمان شبکه‌جم‌جونیور را تشکیل‌می‌دهند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

گفتمان اسلام سیاسی و ظهور هویت زنانه در دورۀ پهلوی

یکی از پدیده‌های مهم در ایران معاصر، ظهور گفتمان اسلام سیاسی است. مقالۀ حاضر می‌کوشد با بازخوانی اولین و برجسته‌ترین متون اسلام‌گرایان ـ یعنی سه نشریۀ مکتب اسلام، مکتب تشیع و مسجد اعظم ـ به ارائۀ روایتی مستند از زن سیاسی‌شده در اسلام سیاسی و نقش سوژگی زنان در انقلاب بپردازد. از این سه نشریۀ اسلامی، چهار روایت از بازخوانی متون به‌دست می‌آید. این چهار روایت به‌کمک شاخص‌های شش‌گانۀ لوبوف در روش تح...

full text

هویت زنانه در سینمای ایران (تحلیل گفتمان کارگردان‌های زن در سی و پنجمین جشنوارۀ فیلم فجر)

یکی از موضوعات چالش‌برانگیز در مطالعات بازنمایی، بازنمایی‏های صورت‌گرفته از زنان و ابعاد مختلف زندگی ایشان است. بر همین اساس، در این پژوهش سعی شده با روش تحلیل گفتمان «پدام» و با توجه به نظریة بازنمایی جنسیتی نحوة بازنمایی هویت زنانه در آثار کارگردان‌های زن سینمای ایران در سی و پنجمین جشنوارة فیلم فجر (1395) بررسی و تحلیل شود. نتایج این تحلیل نشان می‌دهد دال‌های مرکزی در چهار فیلم برگزیده به‌طو...

full text

برساخت گفتمانی هویت و شکل‌گیری روایت‌های زنانه در فضای بینابینی فرهنگی در یادنوشت‌های زنان مهاجر ایرانی

ادبیات مهاجرت ایران با تلفیق روایت­های سنّتی ادب فارسی و غرب در فضایی بینابینی و دو فرهنگی و با بهره­گیری از تکنیک­هایی مانند ضد روایت، مقابله با هژمونی فرهنگی و گفتمان قدرت، برخی ارزشهای غالب فرهنگی جامعۀ سنّتی را، و یا آنچه که میشل فوکو «رژیم حقیقت» می­خواند به چالش کشیده و توانسته روایت­هایی با مؤلفه­هایی منحصراً زنانه خلق نماید. در این آثار، زن به مثابۀ سوژه­ای سرکوب شده و اُبژه­ای درگفتمان قدر...

full text

هویت جنسیتی کاربران شبکه های اجتماعی؛ تحلیل گفتمان کامنت های کابران شبکه های اینستاگرام و تلگرام

هویت جنسیتی یکی از چالش های جامعه جهانی امروز است. ارتباطات زنان و مردان در شبکه های اجتماعی و انتقال نگرش ها و رفتارهای زنانه و مردانه، بستر بازتولید هویت جنسیتی را فراهم کرده است. زبان نوشتاری، گفتاری و تصویری برای ارتباط با دیگران در فضای مجازی، زمینه هویت جنسیتی سیال را فراهم نموده است. این مقاله با هدف تحلیل واقعیت و بازنمایی هویت جنسیتی کاربران فضای مجازی با استفاده از روش کیفی تحلیل گفتم...

full text

تحلیل گفتمانی چالش‌های جهانی شدن بر هویت نسل سوم انقلاب اسلامی (با تأکید بر روش تحلیل گفتمان لاکلا و موفه)

جهانی شدن با ابعاد و دامنه گسترده خود و با گذشت بیش از دو دهه، به مدد فناوری‌های اطلاعاتی توانسته عرصه را برای ورود منابع جدید هویت‌ساز فراهم آورد. انقلاب اسلامی در ایران بر مبنای ارزش‌های دینی به پیروزی رسید و تا امروز سه نسل را پشت سرگذاشته است. در حال حاضر پدیده جهانی شدن هویت نسل جدید انقلاب اسلامی را با چالش مواجه نموده است. در پژوهش‌های پیشین تحقیقی درخور در این باره صورت نگرفته است و این...

full text

بازنمود هویت زنانه در مجموعه داستان حتی وقتی می‌خندیم فریبا وفی با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان فرکلاف

این مقاله کوشیده است تا با رویکرد تحلیل انتقادی گفتمان نورمن فرکلاف به بررسی مجموعه داستان‌های کوتاه فریبا وفی با عنوان حتی وقتی می‌خندیم بپردازد. در رویکرد فرکلاف یک متن در سه سطح مختلف بررسی می‌شود. این سه سطح عبارت‌اند از: 1. سطح توصیف که مبتنی بر تحلیل صوری، دستوری، واژگان، ضمایر، وجه افعال و قیود است. 2. سطح تفسیر که متن را براساس بافت موقعیت و عوامل بینامتنی تحلیل می‌کند. 3. سطح تبیین که ...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 17  issue 36

pages  53- 84

publication date 2017-02-19

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023