تحلیل کار‌کرد «مفهوم انسان مذهبی» میر‌‌چا الیاده در حکایات کرامات فارسی با تکیه بر اسرارالتّوحید

به نظر الیاده برای انسان مذهبی همیشه یک واقعیت مطلق و مقدّس وجود دارد که فراتر از این جهان است و خود را در این جهان متجلّی می‌سازد و به آن تقدّس و واقعیت می‌بخشد. این واقعیت و تقدّس همان است که در رفتار و گفتار شیخ بوسعید در حکایاتاسرارالتّوحید بیان می‌شود. در این مقاله با روش تحلیلی ـ توصیفی و با مراجعه به منابع نظری تحقیق تلاش شده‌ است تا مشخّصه‌های انسان مذهبی الیاده به تفکیک بر روی اشخاص اصلی حکایات، راستی‌آزمایی شود تا میزان سنخیّت این دیدگاه با حکایت‌های اسرارالتّوحید مورد بررسی قرار گیرد. نتایج نشان می‌دهد که شیخ بوسعید به عنوان یک انسان مذهبی، زمان تاریخی را برانداخته و به زمان مقدّس دست یافته ‌است. هم از این روست که هر یک از اطرافیانش که مصداق انسان تاریخی هستند، به نسبت ارتباطی که از طریق بوسعید با زمان مقدّس برقرار می‌کنند، می‌توانند شمّه‌ا‌ی از جاودانگی و کاستی‌ناپذیری را دریابند. با تحلیل حکایات اسرارالتّوحید مطابق با الگوی پیشنهادی الیاده، شیخ بوسعید مصداق انسان مذهبی است و کرامات وی و اتّفاقات و رخدادهای پیرامون وی انکار جهان واقعی و گریز به جهان رؤیا و تخیّل نیستند.