تحلیل و بررسی تأویل از دیدگاه ابن‏ تیمیه و علامه طباطبائی

تأویل یکی از مباحثی است که میان اندیشمندان مسلمان مورد بحث و نظر قرار گرفته است. ممکن است با بررسی دیدگاه‏های مرتبط با تأویل به نظر برسد دیدگاه ابن‏تیمیه و علامه طباطبایی در مورد تبیین تأویل یکسان است؛ اما با دقت در این دو دیدگاه تفاوت روشن می‌شود. در دیدگاه ابن‏تیمیه تأویل اخبار و انشاءهای قرآن از هم جدا هستند و تأویل اخبار را نفس واقعیت خارجی آنها و تأویل اوامر را تحقق مأموربه می‏داند؛ اما در دیدگاه علامه طباطبایی اولاً همه قرآن دارای تأویل است و مختص متشابهات نیست؛ ثانیاً تأویل را از سنخ حقایق می‏داند نه از سنخ معنا و مفهوم. بین دیدگاه ابن‏تیمیه و علامه تفاوت اساسی وجود دارد و آن اینکه ابن‏تیمیه مابازای خارجی آیات را تأویل می‏داند؛ اما سخن علامه طباطبایی دقیق‏تر از آن است؛ یعنی تأویل، حقیقت نفس‏الأمری است که فراتر از عالم ماده و واقع خارجی است. تفاوت دیگر در این است که ابن‏تیمیه علم به تأویل را مطلقا از همه انسان‏ها نفی می‏کند؛ اما علامه طباطبایی بر اساس آیات معتقد است برخی بندگان خداوند خاص علم به تأویل دارند و نفی مطلق ابن‏تیمیه را نمی‎پذیرد.