تحلیل نوعی تداخل زمانی در متون روایی قدیم

زمان از ویژگی‌های انحصاری فعل است و در توالی جملات در یک متن مطابقت زمان افعال معمولاً رعایت شده و عدول از آن بدون دلیل، خلاف قاعده به شمار می‌رود و سوال برانگیز است؛ اما در متون روایی بنا به دلایلی گاهی از این توالی زمانی انحراف جسته می‌شود. این ویژگی خاص شایسته توضیح و توجیه علمی است، زیرا کمتر مورد توجه دستورنویسان و سبک‌شناسان قرار گرفته است و بعضاً برخی از مصححان را وادار به اصلاح‌های ناروا کرده است. در مقالۀ پیش روی،‌ نمونه‌هایی استخراج شده از تداخل زمان افعال در متون منثور قدیم فارسی را- که درآن‌ها برخلاف زبان معیار امروز دو فعل ناهم‌زمان یا دو وجه گوناگون در جوار هم قرار گرفته است- در چندگروه ارائه کرده،‌ به بررسی و تحلیل نحوی- معنایی آن‌ها پرداخته شده است. در توجیه مقبولیت چنین ویژگی سبک‌شناختی به گرته‌برداری از ساختار جمله‌های حالیه زبان عربی نیز توجه شده و چگونگی تأثیرگذاری آن بر مخاطب و علّت به کارگیری این شیوه نیز مورد بررسی قرار گرفته است