تحلیل نشانه - معناشناختی گفتمان روایی ضحاک و فریدون براساس نظریه گرمس

نشانه–معناشناسی روایی بر دو اصل کنش و تغییر استوار است. کنشگران در این نظام اغلب بر اساس برنامه­­ های از پیش تعیین­ شده پیش ­می ­روند تا به معنایی مطلوب دست­ یابند. به ­نظرمی ­رسد که در بافت داستان ­های اسطوره­ ای گفتمان ­غالب، گفتمان ­منطقی-روایی است. در این جستار، داستان «ضحاک و فریدون» از شاهنامه­فردوسی را از منظر نشانه–معناشناسی به روش توصیفی-تحلیلی واکاوی ­می ­کنیم تا نشان­ دهیم که تمامی مؤلفه­ های روایی داستان به سوی تغییر شرایط معنایی پیش­ می ­روند. نتایج حاکی است که این گفتمان پویاست و در انتهای داستان وضعیت ­اولیه به گونه ­ای به وضعیت ثانویه تغییر یافته که  شرایط آن­ گونه که در ابتدا بوده نیست. مراحل تحول کلامی این گفتمان در چهار مرحله عقد قرارداد، توانشی، کنشی و ارزیابی خلاصه می ­گردد. ارزش مطرح برای هر دو شخصیت اصلی این داستان، مادی است. ضحاک در پی تاج و تخت و فریدون در پی نابودی حکومت ضحاک است. نظام کنشی–معنایی این گفتمان بر اساس شناسه مکانی به مکان ­های خودی، کنشی و واسطه­ ای قابل تقسیم است.