تحلیل محتوای کتاب‌های عربی متوسطه اول براساس نظریة نقش‌گرایی زبان

ایجاد و تقویت توانش ارتباطی به منظور برقراری ارتباط با گویشوران، یکی از اهداف کلیدی کتاب‌های آموزشی زبان‌های خارجی است. کتاب‌های عربی مدارس ایران از این قاعده مستثنی نیست؛ لذا مؤلفان و معلمان این کتاب‌ها بایسته است با نقش‌های ارتباطی زبان آشنایی داشته باشند و بدان اهتمام ورزند. پژوهش حاضر، با روش تحلیل محتوا به بررسی نقش‌های زبانی در کتاب‌های عربی متوسطه اول بر اساس نظریه نقش‌گرایی زبان هالیدی (1978 م) ـ که یکی از شالوده‌های رویکرد ارتباطی است ـ پرداخته‌است. برای جمع‌آوری داده‌های پژوهش، نقش 1174 جمله در این کتاب‌ها تعیین شد، تعداد هر نقش و میزان پراکندگی آن محاسبه و درنهایت بسامد نقش‌ها مقایسه گردید. نتایج حاصل از تحقیق حاکی از آن است که هر هفت نقش زبان هالیدی در این کتاب‌ها وجود دارد. نقش اطلاع‌رسانی و اکتشافی، بیشترین بسامد و نقش ابزاری و تخیلی کمترین بسامد را داشت. همچنین بسامد این نقش‌ها دارای اختلاف معناداری است. با توجه به ضعف این کتاب‌ها در توزیع متعادل نقش‌های زبانی و نیز تمرکز بر ایجاد مهارت «سؤال و جواب» می‌توان گفت این کتاب‌ها نمی‌توانند در ایجاد توانش ارتباطی موفق عمل کنند.