تحلیلِ ماهواره‌ای ـ همدیدی پدیده‎ی‌ گردوغبار (گردوغبار تیرماه 1388)

تحلیلِ ماهواره‌ای ـ همدیدی پدیده‎ی‌ گردوغبار (گردوغبار تیرماه 1388) طوفان‌های گردوغبار به‎عنوان پدیده‌های غالب مناطق خشک و نیمه‌خشک در بیرون از فضای شهرهای بزرگ، بیشترین تأثیر را در کیفیت هوا‌ دارند. یکی از شدیدترین توفان‌های گردوغبار در تیر ماه 1388 رخ داد که بیش از 17 استان کشور را تحت پوشش قرار داد. شناسایی منابع و کانون‌های برداشت ذرّات معلّق، الگو و نحوه‎ی شکل‌گیری و پراکنش گردوغبار، اهداف اصلی این پژوهش را دربرمی‌گیرد. در این ارتباط، برای شناسایی کانون‌های اصلی گردوغبار از تصاویر مادیس محصول MOD02 استفاده شد. این تصاویر پس از تصحیح هندسی و اِعمال حد‌های مناسب با توجّه به ویژگی‌های دمای درخشایی مورد بررسی قرار گرفتند. تفاوت دمای درخشایی ذرّات جامد معلّق در طول موج‌های 5/8، 11 و 12 میکرومتر، شناسایی پدیده‎ی مزبور را امکان‌پذیر می‎کند، بدین‌صورت‌ که با افزایش مقدار گردوغبار، اختلاف (?BT?_(8.5)-?BT?_11) و (?BT?_11-?BT?_12) افزایش و مقدار (?BT?_11-?BT?_12) کاهش می‌یابد. پس از بارزسازی گردوغبار و ایجاد تصاویر رنگی کاذب، وضعیّت همدیدی مناطق بیایانی واقع در کرانه‎ی شمالی رود فرات در کشور سوریه و مناطق بیابانی عراق، به‎عنوان کانون‌های شکل‎گیری گردوغبار مورد مطالعه شناخته شدند. برای این کار داده‌های مؤلّفه‌ی مداری، نصف‌النهاری، خطوط هم‌فشار و خطوط ارتفاع، از نوع داده‌های بازتحلیل‎شده‎ی سطح دو با قدرت تفکیک مکانی 5/2 درجه‎ی طول و عرض جغرافیایی، به‎صورت میانگین روزانه در روزهای معرّفی‎شده به‎دست آمده و ترسیم شدند. نتایج پژوهش نشان می‎دهد که مکان‌گزینی محور ناوه و منطقه‌ی واگرایی بالایی در تراز 500 هکتوپاسکال و شکل‌گیری سلول کم‌فشار حرارتی در سطح زمین، نقش اصلی را در شکل‌گیری و هدایت گرد وغبار به‎سمت ایران دارند.