تحلیل عوامل محرک انسانی اثرگذار بر تغییرات کاربری زمین در شهرستان چالوس

کاربری زمین و تحولات مربوط به آن نتیجه یک شبکه پیچیده تعامل بین نیروهای بیوفیزیکی و اجتماعی- اقتصادی در فضا و زمان است. در این میان، انسان به واسطه ی فعالیت‌های خود به‌عنوان یکی از محرک های تغییر کاربری شناخته می‌شود. به منظور مدلسازی این محرک از روش های تحلیل مختلفی در بحث تغییرات کاربری زمین استفاده می‌شود. این روشها در زمینه‌ی تغییر کاربری زمین عمدتاً به دنبال ارائه‌ی مدل پیش‌بینی تغییرات هستند و کمتر مدلی با توانایی ارائه‌ی کاربری متناسب با توجه به شرایط منطقه‌ای در این مقیاس ارائه شده است. برای رفع این خلاء، از مدلی تحت عنوان الگوی بهینه تخصیص کاربری زمین(OLUAP) استفاد شده تا از طریق آن به مسئله‌ی چگونگی تأثیر محرک‌های انسانی در تغییر کاربری زمین در زمان آینده در مقیاس منطقه‌ای پرداخته شود. مدل مورد استفاده در تغییر کاربری در این تحقیق، میزان تناسب تغییر در هر مکان را بر مبنای شاخص‌ها و ویژگی‌های مکانی مطرح می‌کند و تنها رویکرد بهینگی اقتصاد را در نظر نمی‌گیرد. در واقع این مدل، مکان پایه محسوب شده و با توجه به شرایط مکانی منطقه مطلوب‌ترین تغییر انواع پهنه‌های کاربری را مشخص می‌کند. از این رو، مقاله پیش رو تلاش دارد تا با استفاده از این مدل مزبور، به تدوین الگوی بهینه تخصیص کاربری زمین از طریق عوامل محرک انسانی در شهرستان چالوس بپردازد. نتایج یافته ها نشان می‌دهد بخش شمال غربی و همچنین مرکزی منطقه به دلیل برخورداری بالا از خدمات و زیرساخت‌ها نسبت به دیگر مناطق برای استقرار پهنه‌های شهری و صنعتی مناسب‌تر تشخیص داده‌شده و این دو کاربری دارای اولویت‌های اول و دوم تخصیص در این ناحیه هستند. از سوی دیگر با توجه به شرایط محیط انسان‌ساخت و همچنین شرایط ویژه‌ی زیست‌محیطی، مدل زمین‌های پست جنوبی و بخش‌های شمالی (به استثنای نوار ساحلی) را به‌صورت پراکنده به اولویت‌های اول و دوم استقرار پهنه‌های کشاورزی و طبیعی تخصیص داده است. به طور کلی نتایج یافته ها در منطقه نشان می دهد که بایستی برای تخصیص الگوی بهینه کاربری زمین در نقاط مختلف بایستی به ویژگی‌ها و امکانات منطقه، چیدمان زیرساخت‌ها و... توجه شود.