تحلیل زیباشناختی وصف طاق بستان در شعر ناصح الدّین الأرّجانی

قاضی ناصح­الدین ارّجانی (460 – 544) از مفاخر استان خوزستان و از برترین شاعران عربی­سرای ایرانی در دورة سلجوقیان است که علاوه بر تصدی منصب قضا در شهرهای خوزستان و فارس، شاعری پرآوازه و شیرین‌سخن بود. بیشتر تذکره­نویسان او را عربی­الأصل و از احفاد انصار دانسته­اند. صاحب­نظران و ناقدان قدیم همواره به او عنایت داشته و شعرش را ستوده­اند. وی از پیشکسوتان دانش بلاغت بوده و اشعار او محل استناد کتب بلاغت قرار گرفته است؛ امّا متأسفانه با وجود مقام والایش در علم بلاغت و استعداد هنری­اش در شعر و ادبیات عربی، کمتر در محافل علمی و ادبی ایران شناخته شده است. در برخی مدایح و وصف­های این شاعر، احیاناً بحران روحی عمیقی نسبت به فروپاشی تمدن عربی ـ اسلامی و چالش ارزش­های سیاسی، اجتماعی واقتصادی آن قابل­ملاحظه است. همو، در گذری که به منطقه قرمیسین (کرمانشاه کنونی) داشته، با نگاهی تأمّلی و حکمت­آمیز، در قصیده­ا­ی 65 بیتی به توصیف منطقة باستانی و آرکائیک طاق بستان، نگاره­ها و سنگ­نوشته­های آن پرداخته است که می‌توان این قصیدة بائیه را، نخستین و ­برترین چکامه‌ای دانست که در توصیف ایوان طاق بستان و عظمت و فضیلت شهریاران ساسانی به زبان عربی سروده شده است. هدف این مقاله، نگرشی تحلیلی و زیباشناختی به قصیدة ناصح­الدین ارّجانی در توصیف ایوان طاق بستان، است.