تحلیل روابط فضایی میان بنادر جنوبی ایران و شهرهای پس‌کرانۀ منطقه‌ای

در اغلب نقاط جهان، بنادر سهم فراوانی در ایجاد یکپارچگی در مناطق پس‌کرانه‌ای و برقراری توازن در زنجیرۀ تأمین کالا ایفا می‌کنند. هدف این پژوهش، تبیین روابط فضایی بنادر جنوبی ایران با شهرهای پس‌کرانۀ منطقه‌ای و مقایسۀ تطبیقی الگوی شکل‌گرفته با نظریه‌ها و الگوهای شناخته‌شده از روابط بندر– پس‌کرانه در مقیاس جهانی است. روش تحقیق استفاده‌شده، روش تحلیل شبکه است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد بنادر اصلی حوزۀ ساحلی جنوب به‌طور غالب، واردکنندۀ کالاهای مصرفی مورد نیاز در کانون‌های جمعیتی واقع در پس‌کرانه‌های منطقه‌ای، به‌خصوص ناحیۀ کلان‌شهری شیراز بوده‌اند؛ در حالی که اغلب مراکز شهری واقع در پس‌کرانه‌های محلی، نقش مؤثری در تولید و ارسال کالا به بنادر ندارند و برای تأمین نیازهای مصرفی خود، به بزرگ‌ترین شهر منطقه وابسته‌اند. این الگو تفاوت درخور توجهی با فرایند منطقه‌گرایی بنادر در کشورهای توسعه‌یافته دارد؛ زیرا در این کشورها، بنادر ابتدا با پس‌کرانه‌های پیوسته و سپس با سایر پس‌کرانه‌ها در ارتباط قرار می‌گیرند. در مجموع، برای کاهش روزافزون، از بار مرکزیت شیراز و انتشار جریان توسعه به شهرهای پس‌کرانۀ محلی لازم است سیاست‌هایی نظیر توسعۀ کریدورهای ریلی و جاده‌ای، توسعۀ بنادر خشک و پهنه‌بندی تخصصی فعالیت‌ها در شهرهای پس‌کرانۀ محلی- منطقه‌ای اعمال شود.