تحلیل درّۀ نادره برپایة رویکرد تحلیل گفتمانی فرکلاف

تحلیل گفتمان انتقادی یکی از شیوه‌های جدید تحلیل متن است. در این شیوه برای استخراج مناسبات قدرت و ایدئولوژی از لایه‌های زیرین متن، افزون‌بر توجه به ویژگی‌های آوایی و زبانی و ادبی متن، به عوامل بیرون از متن ـ بافت موقعیّتی و فرهنگی و اجتماعی ـ نیز توجه می‌شود. این پژوهش با هدف یافتن راهبردهای کلامی مطرح در رویکرد فرکلاف در درّۀ نادره، تبیین نقش این راهبردها یا الگوهای گفتمانی در شکل‌گیری سبک خاص متن و یافتن گفتمان حاکم بر کتاب برپایة ویژگی‌های تحلیل گفتمان انتقادی انجام شده ‌است. این مقاله به روش تحلیل محتوا و با شیوۀ تلفیقی (هم کمّی و هم کیفی) صورت گرفته ‌است. جامعۀ آماری این پژوهش متن کامل کتاب درّۀ نادره است. نمونه‌گیری به روش تصادفی سامانمند، انتخاب و حجم نمونه برپایۀ فرمول کوکران محاسبه شده ‌است. یافته‌های پژوهش نشان می‌دهد می‌توان در لایه‌های زیرین درّۀ نادره به مناسبات قدرت دست یافت. بررسی درّۀ نادره ازنظر واژگان، دستور و انسجام نشان داد ویژگی‌های مدّنظر رویکرد فرکلاف، در چارچوب ارزش‌های گوناگون صوری در این متن وجود دارد. در سطح تفسیر و تببین نیز نمودهای بافت موقعیّتی و مناسبات قدرت و ایدئولوژی در متن درّۀ نادره کاملاً آشکار است.