تحلیل خشکسالی و ترسالی اقلیمی در حوضه آبریز دره رود اردبیل با استفاده از آماره خودهمبستگی فضایی

خشکسـالی به‌دلیل گسـتردگی و تبعـات کوتـاه­مـدت و بلندمدت همه جانبه­ی آن، از مهم‌ترین بلایای طبیعی محسوب می‌شود. در تحقیق حاضر جهت تشخیص و تحلیل خشکسالی و ترسالی در حوضه آبریز دره رود واقع در شمال غرب ایران، از داده‌های بارندگی سالانه 38 ایستگاه باران‌سنجی و سینوپتیک در یک دوره زمانی 25 ساله (91-1990 تا 15-2014) استفاده شد. ابتدا با استفاده  از شاخص SPI با توزیع مناسب گاما و شاخص خشکسالی Deciles، دوره‌های خشکسالی و ترسالی منطقه موردمطالعه شناسایی شدند. ایستگاه‌های موردمطالعه ازلحاظ همگنی با استفاده از روش تحلیل خوشه‌ای سلسله مراتبی در سه کلاس همگن از نظر خشکسالی قرار گرفتند. در ادامه نتایج خشکسالی با روش کریجینگ ساده، مدل نیم پراشنگار کروی و با کمترین خطای RMS، در محیط نرم‌افزار ArcGis پهنه‌بندی گردید. واریوگرام تهیه‌شده، جهت انجام تحلیل فضایی خشکسالی، به یاخته‌هایی به ابعاد 1×1 کیلومتر تعمیم داده شد. به‌منظور تبیین الگوی حاکم بر خشکسالی در منطقه از آماره­های سراسری و موضعی موران در حکم رویکردهای تحلیل اکتشافی داده­های فضایی استفاده شد. نتایج حاصل از بررسی شاخص موران نشان داد که توزیع فضایی حاکم بر خشکسالی در منطقه از یک الگوی خوشه‌ای با تمرکز بالا پیروی می‌کند به‌طوری‌که در طول دوره آماری مقدار به‌دست‌آمده از شاخص موران مثبت و نزدیک به یک (Moran's I>0/95) می‌باشد. همچنین با توجه به مقادیر بالای امتیاز استاندارد Z و صفر بودن مقدار P-Value، معنی‌دار بودن توزیع خوشه‌ای خشکسالی اثبات می‌گردد. درنهایت از آماره عمومی G جهت شناسایی الگوهای فضایی حاکم بر خشکسالی استفاده شد. نتایج نشان داد که شرق و شمال شرق منطقه دارای الگوی خشکسالی بسیار شدید می‌باشد که سطح معنی‌داری آن برابر با 99/0 می‌‌‍‌باشد.