تحلیل خزش شهری و تحولات کاربری اراضی (مطالعات تطبیقی شهرهای ارومیه و اصفهان)

Authors

  • خدیجه کریمی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‎ ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی
  • پرستو دارویی دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‎ ریزی روستایی، دانشگاه خوارزمی
  • پرویز ضیائیان دانشیار دانشکده علوم جغرافیایی، دانشگاه خوارزمی
Abstract:

گسترش شتابان شهرها و رشد فیزیکی ناموزون آنها، که اصطلاحاً "خزش شهری" نامیده می‎شود، موجب خورنـدگی روسـتاها و اراضـی پیرامونی آنها، تبدیل بی‎رویه اراضی کشاورزی و تخریب منابع محیط­زیست گردیده است. این وضعیت در کلان‌شهرهای منطقه­ا­ی نمود گسترده­تری داشته­است. دو شهر ارومیه و اصفهان به­عنوان دو کلان­شهر منطقه­ای و با محیط­ طبیعی و ساختار اقتصادی متفاوت، از شهرهای پراهمیتی هستند که در سال‎های اخیر با گسترش شتابزده‎ای همراه بوده‎اند. این مقاله با نگرش توصیفی ـ تحلیلی به گسترش کالبدی این دو کلان‎شهر و تاثیر آن بر اراضی پیرامون آنها پرداخته است. داده‎های تحقیق با استفاده از مطالعه کتابخانه­ای ـ اسنادی و همچنین با استفاده از داده‎های دورکاوی و تصاویر ماهواره­ای لندست 7 سال­ 2001 و لندست 8 سال 2013، استخراج گردید. مقایسه تصاویر ماهواره‎ای و همچنین اطلاعات برگرفته از مرکز آمار ایران نشان می‏دهد که شهرهای ارومیه و اصفهان به صورت گسترده‎ای با افزایش جمعیت و تغییر کاربری اراضیِ واقع‎شده در حریم، به خزش خود ادامه می‎دهند. نتایج حاصل از روش هلدرن و بررسی رشد بدقواره شهری در این دو شهر در طی سال­های1390ـ1335 نشان می‎دهد که گسترش فیزیکی این شهرها، به ویژه در ارومیه، بیش از نیاز واقعی جمعیت آن بوده و در نتیجه، روند تبدیل زمین‎های کشاورزی و روستایی پیرامون آنها به ویژه در ارومیه با شدت ادامه یافته است. رشد جمعیت اصفهان در تمام دوره‎ها تقریباً از الگوی ثابتی پیروی کرده ولی ارومیه در پایان دهه 1350 و با شروع جنگ ایران و عراق، با شتاب رشد جمعیت روبه­رو شده است. در تغییر کاربری اراضی کشاورزی پیرامون شهر ارومیه می‎توان به ناکارامدی طرح­های تفضیلی شهر و تفاوت ارزش اراضی شهری با اراضی کشاورزی و همچنین سود پایین کشاورزی و ‎آسیبپذیری باغداری اشاره نمود. صنعتی‎شدن شهر اصفهان و ایجاد شهرک­های مسکونی و مراکز اداری و دانشگاهی در پیرامون شهر اصفهان منجر به افزایش مهاجرت­ از روستاها، شهرها و استان­های همجوار به این کلانشهر شده است و به دنبال آن جمعیت و نیاز به اراضی شهری، تغییر کاربری اراضی زراعی و آیش اطراف شهر و نهایتاً شکنندگی و ناپایداری منابع محیط زیست صورت گرفته است.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تحلیل فضایی و برنامه ریزی کاربری اراضی شهری دوگنبدان (گچساران)

یکی از مسائل مهم در فرایند توسعه شهری در جهان، کاربری زمین و برنامه ریزی برای پایداری های شهری بوده است. با عنایت به این مهم، پژوهش حاضر، برنامه ریزی کاربری اراضی دوگنبدان را هدف خود قرار داده است. پژوهش از نوع کاربردی- تحلیلی است و با استفاده از شاخص گسترش اراضی و مدل پتانسیلی هنسن سعی شده به مطالعه و برنامه ریزی کاربری اراضی در این شهر پرداخته شود. شاخص گسترش اراضی شهری 53.12 درصد محاسبه شده ...

full text

شهرهای کوچک و نظام کاربری اراضی شهری (مطالعه موردی؛ شهر لامرد در استان فارس)

برنامه ریزی کاربری اراضی و ساماندهی فعالیت‌های شهری در فضا، محور و بستر اصلی برنامه ریزی شهری محسوب می شود، بنا بر این برنامه ریزی کاربری اراضی، نه تنها نقش اساسی در کیفیت و کار طرح‌های شهری خواهد داشت، بلکه اساس نظام توزیع فعالیت‌ها، خدمات و سهم سرانه‌ها را نیز تعیین می‌کند. این مقاله، کاربری‌های شهر لامرد دراستان فارس را بر مبنای وضعیت موجود طرح جامع و تفصیلی شهر، مورد بررسی قرار می‌دهد. روش ...

full text

تحلیلی بر تغییرات کاربری اراضی و شبیه‌سازی گسترش شهری شهرهای میانه‌اندام (مطالعه موردی: شهر خوی)

شهرنشینی یکی از علل تغییرات کاربری زمین است. این پدیده اگر کنترل‌شده، هماهنگ و برنامه‌ریزی‌شده باشد، همچون هدیه‌ای به جامعۀ بشری است؛ در غیر این صورت، می‌تواند مشکلات زیست‌محیطی، اجتماعی و اقتصادی زیادی به بار آورد. امروزه تغییرات پوشش زمین و تغییرات کاربری اراضی (LULC) عامل اصلی تغییرات جهانی شناخته شده است. در دو دهۀ گذشته وسعت و آثار فضایی فعالیت‌های انسان روی زمین بی‌سابقه بوده و تغییرات پو...

full text

خزش شهر و تغییر کاربری اراضی روستایی(مطالعه موردی شهرستان بندر انزلی در45 سال اخیر)

همزمان با رشد شتابان شهر نشینی در نیم قرن اخیر، تغییر کاربری اراضی روستایی نیز شدت گرفت. تراکم جمعیت، کمبود زمین، شهر را ناگزیر به توسعه، به سمت اراضی پیرامونی هدایت می­نمایند. شهر نیز با رشد افقی خود به سمت روستاهای حاشیه که در محل بلافصل آن واقع شده­اند حرکت کرده و اراضی روستایی را در خود حل می­کند و با گذشت زمان روستاها به صورت کامل  توسط شهر بلعیده می­شوند. در طی این فرآیند رفته رفته اراضی ...

full text

تغییرات کاربری اراضی روستاهای پیراشهری در فرایند خزش شهر روستاهای نایسر و حسن‌آباد سنندج

ازجمله پیامدهای عمدة شهرنشینی شتابان، گسترش فضایی شهرها و خورندگی روستاها و اراضی پیرامونی آنهاست که در مادرشهرهای منطقه‌ای نمود گسترده‌ای داشته است. این پدیده در ایران طی نیم قرن اخیر با برجستگی زیادی همراه بوده است. شهر سنندج، که مادرشهری منطقه‌ای است، طی سه دهه اخیر رشد شتابانی در افزایش جمعیت و همچنین در گسترش سطح داشته، به‌گونه‌ای که خزش پیوسته این شهر طی دوره مذکور هشت روستا را با تمام زم...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 2  issue 4

pages  73- 98

publication date 2015-12-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023