تحلیل جرم‌شناختی پدیده‌ی شرکت‌های هرمی

پدیده­ی شرکت­های هرمی به بهانه­ی توسعه بازاریابی شبکه­ای و تجارت الکترونیک در ایران ظهور کرد و اثرات مخربی برجای گذاشت. واکنش به این پدیده، در سال 1384 از طریق جرم­انگاری و تصویب ماده واحده­ی الحاقی به قانون مجازات اخلال­گران در نظام اقتصادی، صورت گرفت. لیکن افزایش آمار پرونده­ها نشان داد که جرم­انگاری موثر نبوده است؛ لذا توجه به علل و عوامل و کاربرد واکنش­های غیرکیفری ضروری می­نماید. علل و عوامل فردی چون حرص و آز، ناآگاهی افراد، تمایل به استقلال و رشد فردی، عدم احساس امنیت اقتصادی موجب وقوع این جرم می­شود. علل و عوامل ساختاری در نظام اقتصادی و اجتماعی چون بیکاری، عدم شایسته سالاری، زمینه­های ارتکاب این جرم را ایجاد می­کند. احترام به حقوق اقتصادی و اجتماعی اعضای جامعه و آموزش و فرهنگ­ سازی جهت کمک به رشد شخصیتی افراد در قالب پیشگیری اجتماعی و حمایت از بازاریابی شبکه­ای و حقوق مصرف کنندگان در قالب پیشگیری وضعی، از جمله راهکارهای مفید غیرکیفری است.