تحلیل جامعه شناختی آثار سیمین دانشور

این مقاله به روش تطبیقی به بررسی ویژگی­های اجتماعی، کنش­های معنادار فاعلان جمعی، درون مایه­های اجتماعی تکرارشونده، شناخت جایگاه طبقاتی نویسنده و بازتاب آن بر پیرنگ و شخصیت­های رمان، ارتباط و تناظر میان ساختار ادبی و ساختار اجتماعی ­در رمان های دانشور پرداخته است. دانشور دو نوع زندگی را از دو طبقه­ی مختلف تجربه­کرده­است، اما همواره با تحصیل‌کردگان، روشنفکران و بزرگان علم و ادب هم­نشین بوده است، این تجربه­های طبقاتی در آثار و شخصیت­های داستان­های او تأثیر گذاشته­اند. زنان آثار او، از هر دو طبقه­ی اجتماع، «اشراف و محروم» هستند. او شخصیت­های داستان‌هایش رابیشتر از آدم های دور و بر خودش انتخاب کرده است. او در رمان‌های متأخر، شخصیت­های زن را از میان دانشجویان و دانشگاهیان برگزیده­است. سووشون سکوی پرتاب نویسنده برای حرکت در مدار واقع­گرایی است. دانشورخط عزیمت اندیشه­ی زری را از فردگرایی تا جامعه گرایی و از انقیاد تا عصیان ضد روزگار خود و از زنی احساساتی و منفعل تا مرز زنی منطقی و فعال و از عامیانه اندیشی تا پهنه­ی اندیشه­های فلسفی و اجتماعی پیگیری کرده است. در نتیجه عوامل مهمّی چون تحولات اجتماعی و انقلاب بیرونی و درونی و ارتباط وتناظر ساختار ادبی و ساختار اجتماعی آفرینش و تحول شخصیت­های داستان تأثیری به سزا دارد.