تحلیل بینامتنی تلمیحات در شعر محمّدکاظم کاظمی

مطالعات بینامتنی یکی از رویکردهای مهمّ در پژوهش‌های ادبی معاصر شناخته می‌شود. طبق نظریة بینامتنیّت‌، هر متن ادبی، بازخوانش و زایشی از آثار ادبی پیشین یا معاصر با خود است. با عنایت به این تعریف، می‌توان تلمیح را یکی از مصادیق بارز بینامتنیّت‌ تلقّی‌کرد. یکی از شاعرانی که به صورت گسترده از این آرایه در شعر خود استفاده کرده،‌ محمّدکاظم کاظمی شاعر پرآوازة مقاومت افغانستان است که در این پژوهش شیوه‌های کاربرد تلمیح در اشعار او با روش توصیفی- تحلیلی بررسی شده‌ است. چنانکه نتایج حاصل از این تحقیق نشان می‌دهد، تلمیحات شعر کاظمی غالباً در پیوند با موضوع‌ها و متون دینی از قبیل قرآن، حدیث، تاریخ اسلام، قصص انبیاء و ... شکل گرفته و روابط بینامتنی بر مبنای قواعد سه‌گانة کریستوا میان متن حاضر و غایب، به صورت نفی جزئی، نفی متوازی و نفی کلّی بروز یافته ‌‌است که در این میان نفی جزئی در اشعار کاظمی از بسامد بیشتری برخوردار است.