تحلیل انطباق‌پذیری مناطق خلّاق و رقابت‌پذیر ایران

یکی از ارکان آمایش سرزمین تعیین نقش و عملکرد مناطق بر اساس مزیت‌های رقابتی است. رقابت‌پذیری منطقه‌ای از طریق توسعة زیرساخت‌های نوآور پشتیبانی‌کنندة تولید به ارتقای کارآیی مناطق می‌انجامد و شبکه‌ای از روابط مکمل و دوجانبه را میان مناطق ایجاد می‌کند که در نهایت به جذب سرمایه و خلق ارزش و توسعة یکپارچة منطقه‌ای منجر می‌شود. پژوهش حاضر با هدف شناسایی مناطق خلّاق کشور و تعیین مزیت رقابتی آن مناطق انجام شد. پژوهش از نوع کاربردی است و در پی تحلیل رقابت‌پذیری مناطق خلّاق کشور. استراتژی تحقیق تبیینی است. نوع تحقیق کمّی و اطلاعات مورد استفاده داده‌های دستة دوم است. روش گردآوری داده‌ها اسنادی است. داده‌های استفاده‌شده برای شناسایی مناطق خلّاق شامل تعداد مراکز و شرکت‌های علمی و تحقیقاتی و پژوهشی و مهندسان مشاور و تعداد صنایع با تکنولوژی بالا و متوسط و همچنین تعداد شاغلان بخش‌های تولیدی و نیز تعداد دانشجویان استان‌های کشور است. برای تعیین رقابت‌پذیری استان‌های کشور از آمار شاغلان گروه‌های عمدة فعالیتی استفاده شد. تحلیل عاملی و خوشه‌بندی برای شناسایی مناطق خلّاق و تحلیل تناظر برای تعیین مزیت‌های رقابتی در نرم‌افزار SPSS انجام شد. نتایج نشان داد استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، خوزستان، فارس، کرمان، مازندران از نظر زیرساخت‌های دانشی مورد نیاز مناطق خلّاق واجد ظرفیت‌اند. سهم اشتغال اصفهان از ساخت و تولید 1/11 و سهم تهران از اطلاعات 2/41 درصد است. تفسیر زوایای کمتر از 2/0 میان بردارهای تحلیل تناظر نشان می‌دهد تهران و اصفهان به ترتیب در زمینه‌های اطلاعات و ارتباطات و ساخت تولید واجد مزیت رقابتی‌اند. همچنین، مشخص شد بیشتر مناطق کشور واجد نقش تخصصی نیستند و مزیت‌های رقابتی استان‌ها با زیرساخت‌های دانشی مناطق حمایت نمی‌شود.