تحلیل انتقادی حقیقت گزاره های اخلاقی در پرتو تبیین افعال انسان

Authors

  • رضا کایدخورده دانش‌آموخته دکترای فلسفه و کلام اسلامی، دانشگاه تهران
  • قاسمعلی کوچنانی دانشیار دانشگاه تهران
Abstract:

سرنوشت بسیاری از مباحث اختلافی فلسفه اخلاق به این مسأله گره خورده است که حقیقت گزاره‌های اخلاقی چیست؟ در این‌باره دو نظریه عمده وجود دارد؛ عده‌ای اصول کلی اخلاق را حکایت‌گر از عالم خارج می‌دانند و گروهی منکر این حکایت‌گری‌اند. مناقشه این دو گروه امروزه نیز ادامه دارد. به نظر نگارندگان این مقاله، گره بحث در این مناقشه مبنایی با مباحث انسان‌شناسی باز می‌شود. معتقدان به حکایت‌گری گزاره‌های اخلاقی دو راه بیش ندارند: یا باید نشان دهند که بدون طرح عناصر غیر حکایت‌گر نیز می‌توان مسائل مرتبط با اخلاق را حل‌وفصل کرد یا دست‌کم نشان دهند که عناصر غیر حکایت‌گر در اصول کلی اخلاق جایگاهی ندارد. بنابراین، برای قضاوت درست میان این دو گروه، باید از دو امر بحث کرد: «ضرورت وجود ادراک اعتباری» و «ملاک اعتبار». گروه مقابل، در پرتو تبیین افعال اختیاری انسان اثبات می‌کنند که هر دو راه مسدود است؛ اولاً، بدون اعتقاد به ادراکات اعتباری نمی‌توان افعال انسان را تبیین کرد، ثانیاً، گزاره‌های اخلاقی ـ‌به‌ویژه اصول کلی اخلاق‌ـ از ملاک اعتبار برخوردارند و بنابراین، اعتباری و غیرحکایت‌گرند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

افعال ارادی انسان

بحث درباره اراده و مبدأ بودن آن در افعال انسان از مباحث بسیار مشکل فلسفه در همه نظام‌های فلسفی بوده و هست. در این نوشته تلاش می‌شود تا ضمن دفاع از نظریه اراده آزاد، وجوه بنیادین مبدأ بودن آن برای افعال انسان بررسی شود. بدین منظور ابتدا برای تنقیح مقال، بحث کوتاهی درباره افعال ارادی ضروری انجام می‌شود؛ سپس در باب نسبت اراده و افعال آزاد یا اختیاری انسان بحث خواهد شد؛ و سرانجام ملاحظاتی درباره مل...

full text

حقیقت انسان در عرفان نظری

ابن عربی حقیقت انسان را لطیفه‌ای ربانی می‌داند که حق تعالی آن را از روح خود در جسم انسان دمید. این لطیفه همان «قلب» است؛ جوهر نورانی مجرّدی که واسطة میان روح و نفس است و انسانیّتِ انسان با آن تحقق می‌یابد. قلب، رییس بدن و مورد خطاب الهی است، عقلی است که خدا را تعقل می‌کند و از آنجایی که حقیقت انسان است، قادر به ادراک ذات تمامی اشیاء است و چون به نور معرفت روشن شود، آیینة تجلی همة معارف الهی می‌گرد...

full text

معتا و حقیقت گزاره های اخلاقی از دیدگاه احساسگرایی و توصیه گرایی

موضوع این تحقیق معنا وحقیقت گزاره های اخلاقی از دیدگاه احسا سگرایی و توصیه گرایی است در میان مسا ئل فلسفه اخلاق آنچه که اساسی تر و مهمتر از همه به نظر می رسد حقیقت گزاره های اخلاقی است، یعنی اینکه آیا گزاره های اخلاقی از سنخ قضایای واقعی و خارجی است یا از نوع قضایای اعتباری است؟و اگر اعتباری است، آیا از امور اعتباری محض است که صرفا اعتبارمعتبر دارد یا آن که از اعتباراتی است که ریشه تکوینی و م...

15 صفحه اول

کاوشی در حقیقت اراده انسان

کاوش فکری پیرامون اراده واختیار آدمیان در دو جنبه نظری و عملی زندگی بشر، به دلیل مناسبت تامی که با اعتقادات دینی و حیات عملی او دارد، امری مهم و سرنوشت‌ساز بوده است، و با توجه به این که اراده به عنوان مبدء فعل دارای اهمیت می‌باشد، شناخت معنای آن و عواملی که در شکل‌گیری آن مؤثر است ضرورت دارد، علی‌رغم اینکه اکثر صاحب نظران و اندیشمندان در مورد بدیهی بودن اراده انسان اتفاق نظر دارند، اما در مورد ...

full text

براهین اثباتی حقیقت تجربه های عرفانی (با تأکید بر سنجه های تحلیل مند و تحلیل انتقادی در فلسفه عرفان اسلامی)

پی بردن به رموز عالم و درک کنه حقایق، همواره از شگفتی­های آفرینش بوده که مورد اعجاب انسان­ها بوده و هم­چنان انسان­ها به این مقوله نگاه متفاوتی دارند. مبحث تجربه­های عرفانی و درک نادیدنی­ها در عالم ماده که آدمی را به عالم معنا و فرا مکان و زمان می­برد، مقوله­ای جذاب و شیرین است و در عین حال، امری ممکن و شدنی حتی در حالت بیداری است. تجربه­ عرفانی که در ذیل تجربه دینی تعریف می­شود، مقوله­ای عام اس...

full text

بازخوانی حقیقت تکامل انسان در قرآن با اندیشه های صدرالمتالهین

بررسی حقیقت انسان و چگونگی تکامل آن از جمله مسائل مهم در قرآن کریم وفلسفه اسلامی است. ملاصدرا با توجه به نظریه حرکت جوهری و با تکیه بر آیاتی که به رجوع تدریجی وصیرورت انسان به سوی الله اشاره دارد ، به تبیین تکامل انسان پرداخته است. درآیات قرآن کریم وحکمت متعالیه تکامل انسان در دو بعد روح و جسم امکان پذیر است. کمال جسمانی انسان رسیدن به مرحلة تسویه و نفخ روح است، اما تکامل روح انسان از منظر قرآن...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 4  issue 10

pages  83- 100

publication date 2015-09-23

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023