تحلیل الگوی مدیریت شهری ایران (ساختار، عملکرد و راهبرد)

مقدمه و هدف پژوهش: مدیریت شهری یک فرایند است که در مجموع به یک نظام تصمیم گیری منجر خواهد شد، میزان موفقیت و یا عدم موفقیت مدیریت شهری بستگی به قدرت، مشروعیت و ساختار حقوقی، اجتماعی و اقتصادی جامعه دارد. نوع مدل مدیریت شهری در دوره های مختلف تاریخی و در مناطق مختلف، بازتابنده نگرش و میزان مشارکت عمومی (رویکرد جمع گرایانه) و قدرت اجرایی مدیریتی است. یکی از گفتمان های مهم در تعیین مدل مدیریتی برتر، تعیین چگونگی اداره شهر و قرارگیری قدرت در دست مدیران شهری است. از سوی دیگر، مدل اداره شهر رابطه نزدیکی با حل یا ایجاد مسائل شهری دارد. در این مقاله ضمن شناخت و بررسی چگونگی، سیر تحول رویکردهای اداره و مدیریت شهری و سیر تحولات سطوح مدیریت شهری ایران در ادوار مختلف و بیان وضعیت موجود، نقاط قوت و ضعف (مزایا و معایب) آن­ها مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته است. روش پژوهش: در این پژوهش با استفاده از روش­های توصیفی (مطالعات کتابخانه­ای)، تحلیل داده­های ثانویه (اسنادی) و تکنیک تحلیل محتوا به بررسی و مقایسه تطبیقی میان رویکرد مدیریت سنتی و جدید شهری از دوره حکومت ماد (780 قبل از میلاد) تا دوره جمهوری اسلامی (سال 1395 ه.ش) پرداخته شده است. یافته‌ها: یافته­های پژوهش با توجه به تحلیل کارکردها و عملکردهای مدیریت شهری در ایران و این­که نظام مدیریت شهری کشور در حکومت­های مختلف تحت تأثیر برنامه­ریزی و مدیریت متمرکز (سازماندهی تمرکزگرا) بوده و تجزیه و تحلیل عناصر تأثیر­گذار مدیریت شهری کشور در دوران کنونی در سطوح کلان، منطقه­ای و ناحیه­ای/محلی و تغییرات سطوح مدیریت شهری در طول زمان بیانگر وجود موازی­کاری در امر تصمیم­گیری و برنامه­ریزی است. نتیجه گیری: سیر تاریخی روندها و گرایش­های حاکم بر ویژگی های شکلی و محتوایی مدیریت شهری در ادوار مختلف، نمایانگر نوعی تکامل شکلی، مفهومی، محتوایی و عملکردی مدیریت ها می­باشد؛ به گونه­ای که از برداشت­ها و باورهای تک ساختی و تک ساحتی رو به سـوی برداشت­ها و بـاورهـای چند ساختی و چند ساحتی (مدیریت مشارکتی و بهره گیری از خرد جمعی، پاسخ گویی و شفاف سازی) هدایت شـده اسـت. نظام اداره امور شهر در طی صد سال گذشته از وظایف اصلی مدیریت شهری به جهت نداشتن منابع درآمدی پایدار، ضعف نهادهای مدنی و محلی و نداشتن جایگاه تعریف شده تشکیلاتی در سلسله مراتب تشکیلاتی کشور، عدم مشارکت در برنامه ریزی به واسطه ماهیت برنامه ریزی متمرکز و از بالا به پایین باز مانده و بیشتر به امور بر زمین مانده شهر پرداخته اند. بنابراین، توسعه‏‏ وظایف و اختیارات شهرداری‏ها همراه با تمرکززدایی و توسعه مدیریت یکپارچه شهری ضروری می­باشد.