تحلیل الگوی اتصال ساختاری رسوب در حوزه‌ آبخیز تهم زنجان

Authors

  • توبیاس هکمن استاد، گروه جغرافیای فیزیکی دانشگاه کاتولیک اینگلوشتات، آلمان
  • سعید نجفی دانشجوی دکترای علوم و مهندسی آبخیزداری، دانشگاه تربیت مدرس
Abstract:

برنامه‌های مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز، نیازمند توجه به رسوب و فرایندهای مربوط به آن در قالب مدیریت رسوب هستند. در حالی‌که فرایندهای حاکم بر رفتار تولید رسوب در مقیاس حوزه‌های آبخیز کمتر مورد توجه بوده است. مدیریت رسوب شامل تمام اقداماتی است که فرسایش، انتقال، بازتوزیع و ترسیب رسوب را در راستای انحراف یا تله‌اندازی رسوب در سامانه‌های آبراهه‌ای تحت تأثیر قرار می‌دهد. بر همین اساس، اتصال رسوبی به‌عنوان مفهومی نوظهور در مدیریت رسوب، در چند سال اخیر برای بررسی انتقال رسوب در بخش‌های مختلف حوزه‌های آبخیز مورد توجه قرار گرفته است. حال آن‌که  اتصال رسوبی به‌عنوان انتقال رسوب از میان تمام منابع رسوب به تمام مخازن رسوب ممکن در حوزه آبخیز طی فرایند فرسایش خاک تعریف می‌شود. بر همین اساس، اتصال ساختاری، مفهومی مشتق شده از اتصال رسوبی است که با بررسی آناتومی سامانه آبخیز، پتانسیل جابه‌جایی ذرات رسوب در سراسر سامانه آبخیز را مورد بررسی قرار می‌دهد. طبعا با تعیین مناطق با الگوی اتصال ساختاری یکسان، اعمال نسخه‌های یکسان و یکپارچه مدیریت رسوب ممکن خواهد بود. از این‌رو، پژوهش حاضر به‌منظور بررسی شاخص اتصال ساختاری رسوب در سال 1393 در حوزه آبخیز تهم زنجان انجام شد. برای محاسبه شاخص اتصال ساختاری از لایه‌های مدل رقومی ارتفاعی، عامل پوشش گیاهی و بازدیدهای مکرر میدانی استفاده شد و ارزیابی‌های لازم برای آزمون نتایج به‌دست آمده صورت گرفت. نتایج ارزیابی صحت نمایش وضعیت اتصال ساختاری رسوب نشان داد که تطابق قابل قبولی بین شاخص اتصال میدانی و نقشه اتصال ساختاری وجود داشته است. نقشه اتصال ساختاری نیز با مقادیر بیشینه، کمینه و میانگین به‌ترتیب 1.02، 8.24- و 5.95- نشان داد که 32 درصد از حوزه آبخیز اتصال ساختاری بالایی دارد که عمدتاً در بخش‌های غربی آبخیز تمرکز داشته‌اند. به‌نظر می‌رسد با توجه به محاسبه سریع، هزینه کم، استفاده از داده‌های زودیافت و کارایی مفهوم اتصال ساختاری در تعیین اولیه منابع رسوبی، این شاخص عامل بسیار مفیدی در  مدیریت رسوب حوزه‌های آبخیز در ایران باشد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

تغییرات زمانی و مکانی الگوی اتصال ساختاری رسوب در حوزه‌ی آبخیز تهم‌چای زنجان

سابقه و هدف: استفاده‌ی بی‌رویه از منابع طبیعی سبب تشدید هدر‌رفت خاک و تولید رسوب بیش از مقادیر مجاز شده است. افزایش رسوب تولیدی در حوزه‌های آبخیز سبب مشکلات درون و برون منطقه‌ای زیادی می‌شود. بنابراین آگاهی از پهنه‌های مهم و مستعد انتقال رسوبات از ملزومات طراحی راهبردهای مؤثر در مدیریت تولید و انتقال رسوب در حوزه‌های آبخیز است. یکی از مفاهیم مهم در این زمینه، بررسی اتصال ساختاری رسوب است که انت...

full text

برآورد ارزش تفریحی مراتع حوزه آبخیز تهم زنجان با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط

حوزه آبخیز سد تهم به عنوان یکی از جاذبه‌های اکوتوریستی و ژئوتوریستی استان زنجان، از مناطق مهم گردشگری منطقه می‌باشد. لذا مطالعه ارزش تفریحی آن می‌تواند در پیش بینی نیازها و رفع کمبودها و توسعه گردشگری در منطقه مؤثر باشد. هدف این پژوهش برآورد ارزش تفریحی حوزه آبخیز سد تهم با استفاده از روش ارزش‌گذاری مشروط است. برای بررسی عوامل موثر بر میزان تمایل به پرداخت افراد، الگوی لوجیت به روش حداکثر راستن...

full text

برآورد ارزش اقتصادی کارکرد علوفه تولیدی مراتع حوزه آبخیز تهم

این تحقیق با هدف تعیین ارزش کارکرد تولید علوفه با استفاده از روش قیمت‌گذاری کیفی (هدونیک) در مراتع حوزه آبخیز تهم انجام شد. بدین منظور پس از برآورد تولید سالانه گیاهی در سطح  تیپ‌های مرتعی با روش قطع وتوزین، برای تعیین میزان علوفه قابل برداشت، میزان حد مجاز بهره‌برداری از علوفه و ارزش رجحانی گونه‌های مرتعی برآورد شد. برای تعیین ارزش رجحانی و حد بهره‌برداری مجاز گونه‌های گیاهی از داده‌های طرح مل...

full text

تعیین شدت فرسایش و رسوب زایى اراضى در حوزه آبخیز تهم ‏چاى با استفاده از مدل پسیاک و GIS

یکى از بزرگترین مشکلات منابع طبیعى، مسئله فرسایش خاک است. با از دست رفتن خاک مهمترین منبع تولید مایحتاج بشر از بین مى ‏رود که جبران این امر غیرممکن است. جهت شناسایى دقیق عوامل تخریب خاک نیاز به اطلاعات پایه دقیق مى‏ باشد، امروزه وجود سیستم ‏هاى ابزار دقیق و مد هاى مختلف این توانایى و ابزار را در اختیار انسان قرار داده ‏اند که بتوان با استفاده از آن اطلاعات پایه را ذخیره و درصورت نیاز بازیابى نم...

full text

کارایی روش شماره منحنی رواناب (CN- SCS ) در برآورد رواناب در حوزه آبخیز تهم چای، شمال غرب زنجان

The Soil Conservation Service Curve Number (SCS-CN) method is widely used for predicting direct runoff from rainfall events. The ratio of initial abstraction (λ=Ia/S) to maximum potential retention (S) was assumed in its original development to be equal to 0.2 (λ=Ia/S=0.2) in SCS-CN method. Application of the initial abstraction ratio equal to 0.2 out of the area where it has been developed may...

full text

کارایی روش شماره منحنی رواناب (cn- scs ) در برآورد رواناب در حوزه آبخیز تهم چای، شمال غرب زنجان

روش شماره منحنی رواناب (scs-cn) به طور گسترده جهت پیش بینی رواناب مستقیم از رخدادهای باران استفاده می شود. در این روش نسبت نگهداشت اولیه (λ=ia/s) به حداکثر ظرفیت نگهداشت (s) برابر 2/0 فرض شده است (2/0λ=ia/s= ). استفاده از نسبت نگهداشت اولیه (2/0) در خارج از منطقه ارائه مدل ممکن است منجر به برآورد غیرمنطقی از رواناب شود. بنابراین این مطالعه به منظور تعیین نسبت نگهداشت اولیه (λ=ia/s) براساس تجزیه...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 10  issue 2

pages  192- 203

publication date 2018-06-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023