تحلیل استعاره‌ـ روان‌کاوی داستان کودکانۀ «یک داستان محشر»: بر پایۀ نظریۀ ناخودآگاهِ زبانی

Authors

  • امیر حسین زنجانبر دانشجوی کارشناسی ‌ارشد زبان‌شناسی ‌رایانشی، دانشگاه تهران، تهران، ایران
  • فاطمه بستانی دانشجوی کارشناسی ‌ارشد ادبیات کودک ‌و نوجوان، دانشگاه پیام‌نور، تهران، ایران
Abstract:

لکان نه‌تنها ناخودآگاه را دارای ساختار زبان، بلکه آن را زاییدۀ زبان می‌داند. مهم‌ترین کلیدواژۀ نظریۀ «ناخودآگاه زبانی» مفهوم زبان‌شناختیِ «دیگری بزرگ» است که در سایۀ نظام سه­گانی­ِ ساحت­های «واقعی، خیالی، نمادین» مفاهیم روانکاوانۀ بنیادینی چون ناخودآگاه، اگو، میل وغیره... را بازتعریف می­کند. دیگری بزرگ دلالت بر نظم نمادینی دارد که خود را بر فرایند سوبژکتیویته تحمیل می­کند. از آنجا که هم رویکرد ناخودآگاه زبانی، هم متنِ «یک داستان محشر» بر فرایند تحمیلیِ تکوینِ سوژه تمرکز دارند، لذا آن رویکرد برای تحلیل این متن اختیار شده­است. با التفات ‌به اینکه رویکرد ناخودآگاه زبانی، روشی پساساختگرا است و هدف پساساختگرایی، دگرخوانی متن، هدف از پژوهش حاضر دگرخوانشی است که از تلاقی بایسته‌های روانکاوانۀ این نظریه با رهیافت‌های استعاریِ نهفته در متن حاصل می­آید. از آنجا که لکان استعاره و مجاز را مجرای تحقق سوژه می­داند، پژوهشِ پیشِ­رو به روش تحلیلی­توصیفی، ضمن کشف استعارات و مَجازهای مرتبط با سوبژکتیویته، در پی چگونگی نقش این استعاره­ها و مجازها در بازخوانیِ روان­کاوانۀ متن می­باشد. کم‌توجهی پژوهشگران ادبیات کودک به رویکردهای بین‌رشته‌ای، نگاه تک‌بعدی و صرفاً آرایه‌ایِ آن­ها به استعاره، و نیز تغافل از خوانش­های نشانه­شناختیِ داستان ضرورت پژوهش را انکارناپذیر می‌نماید. این پژوهش برای نخستین­بار از نظریۀ لکان برای خوانش بینامتنیِ دو متن نوشتاری و تصویری بهره می‌گیرد.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

کودک، داستان کودک، و مواجهه با مفهوم مرگ تحلیل داستان «ساداکو و هزار درنای کاغذی» بر پایۀ نظریۀ کوبلرراس

مرگ، ترس از مرگ، و جاودانگی از مفاهیم و موضوعاتی است که کودکان از سنی خاص با آن مواجه می‌شوند. از روش‌های مهم برای آموزش مهارت مواجهه با این مفاهیم فلسفی بهره‌گیری از آثار داستانی است و انتخاب متن‌های داستانی برای این کار به شناخت، تفسیر، و تحلیل آثار نیاز دارد. در این نوشتار، داستانی واقع‌گرا از دختری دوازده‌ساله، که به‌ علت سرطان در آستانۀ مرگ قرار دارد، انتخاب و بر پایۀ نظریۀ «الیزابت کوبلرر...

full text

تا جزایر ناخودآگاه تحلیل پنج داستان از مثنوی

«تا جزایر ناخودآگاه» نوشتاری است تحلیلی دربارۀ پنج داستان مهم از دفتر اول مثنوی مولوی. تأویل این پنج داستان («شاه و کنیزک»، «وزیر و شاه جهود متعصب مسیحی‌‌کش»، «شیر و نخچیران»، «طوطی و بازرگان»، «پیر چنگی و عُمر») دربرگیرندۀ ساختار مشترکی از دیدگاه تأویل است. تأویل، با توجه به نشانه‌‌های موجود در متن، می‌‌تواند پلی باشد از جهان صورت به عالم معنا. درحقیقت در تأویل، معنا کشف نمی‌‌‌شود، بلکه بازآفری...

full text

کودک، داستان کودک، و مواجهه با مفهوم مرگ تحلیل داستان «ساداکو و هزار درنای کاغذی» بر پایۀ نظریۀ کوبلرراس

مرگ، ترس از مرگ، و جاودانگی از مفاهیم و موضوعاتی است که کودکان از سنی خاص با آن مواجه می شوند. از روش های مهم برای آموزش مهارت مواجهه با این مفاهیم فلسفی بهره گیری از آثار داستانی است و انتخاب متن های داستانی برای این کار به شناخت، تفسیر، و تحلیل آثار نیاز دارد. در این نوشتار، داستانی واقع گرا از دختری دوازده ساله، که به علت سرطان در آستانۀ مرگ قرار دارد، انتخاب و بر پایۀ نظریۀ «الیزابت کوبلررا...

full text

تحلیل داستان «رستم و سهراب» براساس نظریۀ روایت‌شناسی کلود برمون

در جُستار حاضر، داستان تراژیک «رستم و سهراب» براساس نظریۀ روایت‌شناسی کلود برمون بررسی شده‌است. الگوی برمون برمبنای رویکردی دوگانه بنا شده که طبق آن سرنوشت قهرمان منحصراً نه به پیروزی، بلکه گاه به شکست ختم می‌شود. براساس نظریۀ برمون، این داستان متشکل از یک توالی اصلی و چندین توالی فرعی است که پیکرۀ داستان را خلق کرده‌اند و انواع توالی‌ها از جمله زنجیره‌ای و انضمامی و پیوندی در آن به کار گرفته شده...

full text

تا جزایر ناخودآگاه تحلیل پنج داستان از مثنوی

«تا جزایر ناخودآگاه» نوشتاری است تحلیلی دربارۀ پنج داستان مهم از دفتر اول مثنوی مولوی. تأویل این پنج داستان («شاه و کنیزک»، «وزیر و شاه جهود متعصب مسیحی کش»، «شیر و نخچیران»، «طوطی و بازرگان»، «پیر چنگی و عُمر») دربرگیرندۀ ساختار مشترکی از دیدگاه تأویل است. تأویل، با توجه به نشانه های موجود در متن، می تواند پلی باشد از جهان صورت به عالم معنا. درحقیقت در تأویل، معنا کشف نمی شود، بلکه بازآفرینی می...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 9  issue 1

pages  43- 66

publication date 2020-05-21

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023