تحلیلی فضایی بر نابرابری‌های آموزشی و نقش آن در پایداری اجتماعی شهری با روش‌های آمار فضایی (مطالعه موردی: شهر سقز) .شهریور روستایی ، کیومرث نعیمی، سلمان محمودی

پایداری اجتماعی شهری مستلزم رعایت عدالت اجتماعی و عدالت فضایی و توجه متوازن به وجوه مختلف حیات جامعه است؛ به‌گونه‌ای که نیروی انسانی را به فراگرد توسعه خوشبین سازد. امروزه به‌دلیل رشد فزاینده شهرها، گسترش فیزیکی شهر و توزیع ناعادلانه خدمات و امکانات، بحث نابرابری‌های فضایی در حوزه‌های مختلف، به‌ویژه حوزه آموزشی ساکنین شهرها، یکی عوامل محوری اثرگذار بر پایداری سکونتگاه‌ها شناخته شده است. از این رو پرداختن به موضوع نابرابری فضایی و به‌تبع آن نابرابری آموزشی در مباحث شهری اهمیت بسزایی یافته است. هدف این پژوهش تحلیلی بر نابرابری‌های‌ شهری با تأکید بر نابرابری‌های آموزشی در میان ساکنین بلوک­های شهر سقز و نقش آن در پایداری اجتماعی شهری سقز و شناسایی بلوک­ها و محدوده­های مطلوب و نامطلوب از نظر وضعیت کلی آموزشی ساکنین آن است. روش تحقیق توصیفی ـ تحلیلی است و برای جمع‌آوری داده‌ها و اطّلاعات مورد نیاز، از روش میدانی ـ کتابخانه‌ای، از مجموعه داده‌های بلوک‌های آماری برای شهر سقز سال 1390 موجود در مرکز آمار ایران استفاده شده. برای تجزیه‌و‌تحلیل اطلاعات با به‌کارگیری مدل­های آمار فضایی[1]، تحلیل لکه­های داغ[2] و خود‌همبستگی فضایی[3] در نرم‌افزار Arc/GIS و آزمون پیرسون در نرم‌افزار SPSS مورد ارزیابی قرار گرفته است. نتایج حاکی از آن است که بلوک­های شهر سقز بر پایه شاخص‌های آموزشی دارای نابرابری‌ فضایی هستند. بلوک‌های در وضعیت نامطلوبی در محدوده محلات 1، 6، 7، 8، 13، 17، 18 قرار دارند و بلوک‌های در وضعیت مطلوبی در محدوده محلات 2، 4، 8، 9، 11، 12، 13، 14، 15، 18، 19 قرار دارند. همچنین الگوی فضایی پراکنش و شکل نابرابر‌ی‌های آموزشی در شهر سقز از مدل خوشه­ای[4] تبعیت می­کند و طبق نتایج به‌دست‌آمده از آزمون پیرسون، بین نابرابری‌های آموزشی و پایداری اجتماعی شهری با ضریب همبستگی **054/0- و با عنایت به اینکه سطح معناداری کمتر از 05/0 است، می‌توان گفت که رابطه معنی‌دار معکوسی وجود دارد. به این معنی که افزایش نابرابری‌های آموزشی در سطح شهر بر میزان پایداری اجتماعی شهری تأثیر منفی دارد.