تجزیۀ تنوع ژنتیکی در صفات زراعی ژنوتیپ‌های نخود (Cicer arietinum L.) با استفاده از روش‌های آماری چند متغیره

به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی در ژنوتیپ­های نخود زراعی، 57 ژنوتیپ مختلف نخود به همراه شش شاهد (جم، کوروش، هاشم، آزاد، آرمان، بومی) در دو سال در سال­های زراعی 94-1392 در منطقۀ شهربابک کشت شدند و صفات زراعی روز از کاشت تا گلدهی، شمار کل غلاف­ها در بوته، شمار غلاف‌های پر و خالی در هر بوته، شمار دانه در بوته، عملکرد در بوته ، وزن خشک بوته، شاخص برداشت و وزن صددانه اندازه‌گیری شدند. بیشتر صفات، دامنۀ گسترده‌ای از تغییرپذیری‌ها را نشان دادند که بیانگر وجود تنوع بالا در ژنوتیپ­های مورد بررسی بود. بالاترین ضریب تغییرپذیری برای صفت شمار غلاف پر در بوته (56/35 درصد) و پایین­ترین ضریب تغییرپذیری فنوتیپی، برای صفت شمار روز از کاشت تا گلدهی (50/7 درصد) مشاهده شد. ژنوتیپ­ها در سه خوشه (کلاستر) گروه‌بندی شدند. در تجزیه به عامل­ها  پنج عامل، 9/89 درصد از کل تغییرپذیری بین داده­ها را توجیه کردند. تجزیۀ رگرسیون مرحله­ای نشان داد که صفات شمار غلاف پر در بوته، شاخص برداشت، وزن خشک زیست‌تودۀ (بیوماس)  بوته و وزن صددانه بیشترین تأثیر را بر عملکرد داشتند. در نهایت، بر پایۀ مجموع رتبۀ ژنوتیپ‌ها در صفاتی که بیشترین تأثیر را  بر عملکرد داشتند و همچنین شاخص پایداری عملکرد، ژنوتیپ­های Mahan (606)، ILC482، Esfahan(478) و Uromyeh (129) انتخاب شدند تا مجددا همراه با نمونۀ بومی شهربابک در یک آزمایش تکرار­دار در منطقۀ شهربابک کشت ‌شده و بهترین ژنوتیپ برای منطقه انتخاب و معرفی شود.