تجارب خانواده ها از معضلات قانونی حمل جایگزین

مقدمه: حمل جایگزین (رحم جایگزین) یکی از تکنولوژی‌های جدید کمک باروری است که تاکنون پیامدهای عمیقی در اخلاق، حقوق، مذهب و جامعه به دنبال داشته است. جمع‌آوری اطلاعات در این زمینه نه تنها به منظور آگاه ساختن مؤسسان این تکنولوژی و قانون‌گذاران از مسائل موجود، بلکه به منظور تنظیم قوانین مناسب و ایمن برای زوج نابارور، مادر جایگزین و کودک ضروری است. مطالعه حاضر با هدف درک و تبیین تجارب مددجویان حمل جایگزین (مادران استفاده کننده از حمل جایگزین و دهندگان رحم) از معضلات قانونی حمل جایگزین و بررسی نحوه برخورد آنان با این شرایط انجام شده است. روش‌کار: در این مطالعه کیفی که در سال 1390 بر روی 20 نفر صورت گرفت. 11 نفر از مادران استفاده کننده از حمل جایگزین و 4 نفر از دهندگان رحم به روش نمونه‌گیری هدفمند از پژوهشگاه رویان و سایر مراکز ناباروری کشور انتخاب شدند. همچنین جهت تلفیق منابع با 5 نفر از پرسنل مراکز ناباروری نیز مصاحبه شد. به منظور گردآوری داده‌ها 25 مصاحبه بدون ساختار و عمیق انجام شد. برای سازماندهی بهتر داده‌ها از نرم افزار MaxQDA 2007 استفاده شد. تحلیل داده‌ها همزمان با گردآوری آنها و به روش آنالیز محتوای کیفی قراردادی انجام شد. این مطالعه مورد تأیید کمیته اخلاق دانشگاه تربیت مدرس و پژوهشگاه رویان قرار گرفته است. اطلاعات پس از جمع آوری به روش تحلیل محتوای متعارف مورد تحلیل قرار گرفت. یافته‌ها: تجارب مشارکت‌کنندگان نشان می‌دهد که مادران استفاده کننده از حمل جایگزین و دهندگان رحم در هنگام تولد کودک، تنش های فراوانی را متحمل شده و فقدان حمایت قانونی، معضلات فراوانی را برای آنان به دنبال داشته است. تجارب مشارکت‌کنندگان، مضمون مشترک "تنگنای قانونی" را آشکار کرد که دارای سه بعد "ناکارآمدی قوانین موجود"، "عدم دریافت خدمات حمایتی آموزشی مکفی" و "استرس و استیصال" می‌باشد. نتیجه‌گیری: تجارب مشارکت‌کنندگان نشان دهنده بستر نامناسب قانونی و تحمیل تنش‌های فراوان ناشی از آن به مشتریان این تکنولوژی های جدید کمک ‌باروری است. به منظور پیشگیری از تحمیل استرس‌های روحی روانی و مالی مضاعف، برخوردی جدی‌تر و تنظیم قوانینی مشخص و مورد توافق ضروری به نظر می‌رسد. همچنین کادر درمان، پیش از تصمیم‌گیری خانواده‌ها باید آنان را در جریان کامل روند پیش رو قرار داده و با آگاهی کامل وارد این فرآیند نمایند.