تبیین و تحلیل نقش اجتماع علمی در فرآیند تمدّنی دولت شیعی صفویه

یکی از شاخص­های مهم فرهنگ و تمدّن در هر عصری پیشرفت­های علمی و پرورش صاحبان اندیشه در عرصه علوم است. هدف اصلی نوشتارحاضر، مطالعه اجتماع علمی عصر صفوی و نقش آن در فرآیند تمدّنی آن روزگار است. این مقاله با الهام از الگوی نظری رندل کالینز و با روش توصیفی ـ تحلیلی ضمن توجه به­ضرورت کاربرد رویکردهای جامعه‌‌شناختی در تحلیل پدیده‌های تاریخی در جست­وجوی پاسخی مناسب برای این پرسش است که اجتماع علمی در عصر صفویه از چه ویژگی‌هایی برخوردار بوده و آیا توانسته خود را به­عنوان یک کانون پیشرو و تمدّن‌زا معرفی کند؟ یافته­های تحقیق نشان می­دهد رشد علم در گرو ظهور و تداوم حلقه­های فکری به­مثابه اجتماع­های علمی است که هسته محوری آن را زنجیره مناسک تعامل با انرژی عاطفی بالا تشکیل می­دهد. با حمایت دستگاه سیاسی دولت، حکما، فقها، علماء، دانشمندان و هنرمندان همچون فعالان فضای علم در درون حلقه­های فکری، توانستند نقشه راه تمدّن‎سازی بر مبنای معارف عقلانی تشیّع را طراحی کنند.