تبیین نقش روحانیت اصفهان در دگرگونی‌های فرهنگی و اجتماعی اصفهان بین سال‌های1332ـ1320/1953ـ1941

پس از شهریور 1320/1941، عرصه‌ی فعالیت برای گروه‌های مختلف جامعه‌ی ایران، از جمله نیروهای مذهبی و حزب توده مهیا شد. از سوی دیگر ترس از قدرت یافتن حزب توده، محمدرضا شاه را بر آن داشت که به جای مخالفت با مذهب، در جهت تقویت قوای مذهبی برآید. این تحولات، موجب به صحنه آمدن دوباره روحانیت شد. در کنار فعالیت روحانیون پایتخت، در شهرستان‌ها نیز عملکرد آن‌ها قابل توجه بود. این مسئله در مورد شهر اصفهان که روحانیون از جایگاه ویژه‌ای برخوردار بودند، اهمیت بیشتری می‌یابد. مقاله‌ی حاضر بر آن است به این پرسش پاسخ دهد که روحانیون اصفهان تا چه اندازه در بالا بردن سطح آگاهی مردم تأثیر داشته یا می‌توانستند داشته باشند؟ بر اساس یافته‌های پژوهش، عمده‌ی فعالیت‎های فرهنگی و اجتماعی روحانیون و نیروهای مذهبی اصفهان از 1325/1946، به برخورد با فساد و فحشاء، تبلیغات علیه بهائیان، جلوگیری از انتشار افکار کسروی و کمونیستی در بین جوانان، محدود شده بود. ولی در زمینه‌ی آموزش و پرورش و ارتقاء سطح آگاهی مردم آنچنان که انتظار می‌رفت، نتوانستند دستاورد قابل توجهی داشته باشند.