تاملی زبان شناختی درچیستی گویه های مردمی

 مقاله‌ی حاضر به عنوان بخشی از یک پژوهش وسیع‌تر در حوزه‌ی مثل‌شناسی ‌زبان‌شناختی، به بررسی و سنجش تعاریف موجود از مثل و سایر عبارت‌گویه‌ها می‌پردازد و تعریف تازه‌ای از مثل و برخی دیگر از عبارت‌گویه‌ها بر اساس شاخص‌های ‌زبان‌شناختی پیشنهاد می‌کند. در ابتدا حوزه‌های مثل‌پژوهی (= مثل‌شناسی، مثل‌نگاری) معرفی می‌شوند، سپس استدلال می‌شود که تعاریف سنّتیِ "عبارت‌گویه‌ها" جامعیّت و مانعیّت یک تعریف علمی را ندارد. یکی از اصول پیشنهادی ما در این مقاله آن است که مثل‌پژوهی زبان‌شناختی به عبارت‌پژوهی (عبارت‌شناسی و عبارت‌نگاری) تعلق دارد. بنابراین تعاریف احتمالی می‌باید به اصول عبارت‌شناسی وفادار بمانند. در این مقاله تلاش می‌شود با بررسی ساختار گفتمانی ضربِ المثل و ساختار درونی آنها از منظر زبان‌شناسی، به مؤلفه‌های برسازنده‌ای برسیم که در ترکیب با یکدیگر بتوانند انواع عبارت‌گویه‌ها را به دست دهند. این مؤلفه‌ها از زبان‌شناسی پیکره‌ای و عبارت‌شناسی، صرف-و-نحو، کاربردشناسی و نظریه‌ی کارگفت، زبان‌شناسی اجتماعی، بینامتنیت و روایت‌شناسی امثال می‌آیند. در ادامه نشان داده خواهد شد که انواع عبارت‌گویه‌ها فرآورده‌های زبانی پیچیده‌ای هستند که در فصل مشترک میان سطوح بسیار مختلف زبان‌شناختی تولید می‌شوند و بنابراین تعریف آن‌ها بر اساس مؤلفه‌های سنجش‌پذیری از همین فصول مشترک می‌باید باشد.