تاملی در زندگی و دیوان اشعار پیرشرفشاه دولایی

از پیشینه ی آثار مکتوب به گویش گیلکی، چندان اتلاع دقیقی در دست نیست. بیشتر آثار گیلکی از دوره ی مشروته به بدد نوشته شده است. گویا دانشمندان زیادی در قرون سوم و چهارم هجری به زبان های گیلکی و تبری بر قرآن تفاسیری نوشته اند. در عهد دیالمه نیز ن ر دیلمی متداوی بود و قدیمی ترین شاعران گیلکی زبان در عهد آی بویه بوده اند. پیر شرفشاه دولائی، قاسم انوار، قدیمی ترین شاعرانی هستند که به گویش گیلکی شدر سروده اند. پیر شرفشاه دولائی از شاعران قرن هشتم هجری است که در گیلان می زیست. وی دیوانی دارد شامل 821 دوبیتی که تمام آن را به گویش گیلکی سروده است. در باب زندگی و احوای او مطالب مستندی وجود ندارد و زندگی او با افسانه ها آمیخته شده است. دیوان او تا کنون سه بار تصحیح و منتشر شده است. اشدار او آمیخته با مفاهیم و الفاظ عارفانه است که البته می توان مفهوم عاشقانه نیز بر آن حمل کرد. ماجرای عشق پیر شرفشاه به خوری سو، خواهر امیره ساسان گسکری در بین مردم شهرت فراوانی دارد. در این مقاله نخست مدرفی مختصری از پیشینه ی ادبیات گیلکی ارائه گردیده و سپس به بررسی احوای شاعر پرداخته شده است. در بخش دیگر این نوشتار، مفاهیم و مضامین اصلی و اندیشه های شاعر در دیوان او در 29 محور ارائه شده است