تاثیر ساختار اقتصادِ رانتی در شکل‌گیری فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی در عصر پهلوی دوم

author

Abstract:

هدف این مقاله، بررسی چگونگی تاثیر ساختار اقتصاد رانتی در شکل‌گیری فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی(انفعالی) در عصر سلطنت محمدرضاشاه می‌باشد. به‌طور کلی هرچند در شکل‌گیری چنین فرهنگ سیاسی‌ در دوره مورد بحث، عوامل مهمی چون ساختار حکومت استبدادی نقش داشته‌اند، اما در این مقاله تنها به تاثیر ساختار اقتصاد رانتیِ متکی ‌‌به‌‌ نفت بر فرهنگ سیاسی پرداخته می‌شود. واقعیت‌های تاریخی عصر پهلوی‌ دوم نشان می‌دهند که فرهنگ سیاسی تحت‌تاثیر ساختار اقتصاد رانتی نیز  قرار داشته و این ساختار به شکل‌گیری فرهنگ سیاسی از نوع غیرمشارکتی آن کمک نموده بود. براین‌اساس، سئوال اساسی تحقیق این است که ساختار اقتصاد رانتیِ متکی‌‌به‌‌نفت در دوره محمدرضاشاه، چگونه به شکل‌گیری فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی کمک کرد؟ فرضیه‌ مقاله این است که «به‌دلیل برخوردارشدن دولت پهلوی دوم از درآمدهای سرشار نفتی از اواخر دهه 1330 به‌ بعد ، وابستگی دولت به مردم کم‌تر شده و در نتیجه  با سرکوب و تضعیف نهادها و تشکل‌های سیاسی و اجتماعی، نقش مداخله‌گر اصلی را در زندگی سیاسی برعهده می­گیرد و زمینه شکل‌گیری فرهنگ سیاسی غیرمشارکتی را فراهم می­نماید».  در این مقاله از روش توصیفی – تحلیلی استفاده شده است.  

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

واکاوی موانع فرهنگی توسعه سیاسی در ایران (عصر پهلوی دوم)

پژوهش پیش‌رو در صدد واکاوی و پاسخگویی به این سؤال اساسی بر آمده است که موانع عمدۀ فرهنگی که در دوره پهلوی دوم سبب عدم دستیابی جامعه ایران به توسعه سیاسی گردید، چه بوده است؟ و مهم‌<...

full text

نقش مؤلفه‌های مختلف در جهت‌گیری فرهنگ سیاسی نخبگان پهلوی دوم

این مقاله به بررسی فرهنگ سیاسی نخبگان ایران در دوره پهلوی دوم و تأثیرپذیری آن از مؤلفه‌های مختلف می‌پردازد. فرضیه اصلی مقاله این است که فرهنگ سیاسی نخبگان ایران به عنوان یکی از دو بعد مهم فرهنگ سیاسی (بعد دیگر آن فرهنگ سیاسی توده‌ای است) دارای ویژگی‌هایی همچون بدبینی سیاسی، بی‌اعتمادی شخصی، احساس عدم امنیت آشکار است. این فرهنگ از دید این پژوهش تحت تأثیر شاخص‌هایی همچون عوامل ادارکی، مدیریتی و ا...

full text

فرهنگ، توسعه و اقتصاد سیاسی نفت در دوره پهلوی دوم

به طور کلی در این رساله به این امر پرداخته شده است که عواید حاصل از فروش نفت - که عامل تسهیل و تسریع ورود محصولات عینی برآمده از غرب است - به فرهنگ خاص ایرانی در یک عمل تعاملی تاثیر چندانی نداشته و در راستای تقویت عنصر ذهنیت ایرانی عمل کرده است. از اینرو نفت و عواید حاصل از آن از منظر جامعه شناختی در روند توسعه نقش مثبتی ایفا نکرده است.

15 صفحه اول

دولت رانتی، اقتصاد دولتی، فرهنگ سیاسی و سرمایه اجتماعی در ایران

اغلب قریب به اتفاق کشورهای دارندهی منابع طبیعی، از درآمدهای مستقل از مالیات در جامعه برخوردارند و به علت وجود این درآمدها، رانتجویی و فساد در این کشورها به مراتب بیشتر دیده میشود. به نظر میرسد، برخورداری دولت از درآمدهای سرشار ناشی از صدور منابع طبیعی، تمایل برای بهرهبرداری از این منابع در افراد صاحب نفوذ را بالا برده و در نتیجه با ایجاد شبکه های حامی- پیرو دست به رانتجویی میزنند. با پیدایش نفت...

full text

دولت رانتی، اقتصاد دولتی، فرهنگ سیاسی و سرمایه اجتماعی در ایران

اغلب قریب به اتفاق کشورهای دارندهی منابع طبیعی، از درآمدهای مستقل از مالیات در جامعه برخوردارند و به علت وجود این درآمدها، رانتجویی و فساد در این کشورها به مراتب بیشتر دیده میشود. به نظر میرسد، برخورداری دولت از درآمدهای سرشار ناشی از صدور منابع طبیعی، تمایل برای بهرهبرداری از این منابع در افراد صاحب نفوذ را بالا برده و در نتیجه با ایجاد شبکه های حامی- پیرو دست به رانتجویی میزنند. با پیدایش نفت...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 5  issue 11

pages  35- 74

publication date 2019-02-20

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023