تأملی بر مبنا و رویکرد شورای نگهبان نسبت به صلاحیت‌های غیرمصرح ولی‌فقیه در قانون اساسی

نادر میرزاده کوهشاهی1*، محمدامین ابریشمی‏ راد2**   1. استادیار دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران 2. دانشجوی دکتری حقوق عمومی دانشکده‏ی حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران، تهران، ایران   دریافت: 25/9/1395                                          پذیرش: 27/12/1395 چکیده بررسی نظرها و رویه‏‌ی شورای نگهبان گویای تمثیلی بودن رویکرد این شورا نسبت به صلاحیت‏های مصرح ولی ‏فقیه در قانون اساسی است. این رویکرد شورا پیش و پس از بازنگری در قانون اساسی و با اضافه ‏شدن قید «مطلقه» به اصل 57 قانون اساسی نیز تغییر نکرده است. با انجام پژوهشی توصیفی–تحلیلی، ضمن اثبات تمثیلی بودن صلاحیت‏ های ولی‏ فقیه در قانون اساسی از منظر شورای نگهبان، تلاش شد تا مبانی رویکرد شورا تبیین و تحلیل شود. براساس بررسی ‏‏های انجام‏گرفته، در مواردی که شورای نگهبان به‏صورت ایجابی و بدواً، برخی امور غیرمصرح در قانون اساسی را از شئون ولی‏ فقیه شناخته و هر گونه قانونگذاری مجلس در آن حوزه ‏ها را منوط به اخذ اذن ایشان دانسته، مبنای نظرهای شورای نگهبان صلاحیت شرعی ولی ‏فقیه به‏ منظور اداره‏ ی امور حسبه (ولایت خاصه) بوده است. در این موارد که در حد استثنا هستند، مستند به اصول قانون اساسی و رویه‌‏ی غالب شورای نگهبان، مجلس صلاحیت قانونگذاری در زمینه‌‏ی امور حسبه را دارد. اما در مواردی که شورای نگهبان به‏ سبب اعمال اقتدار ولی ‏فقیه در حوزه‏ای خاص، قانونگذاری مجلس در آن حوزه را منع کرده، مبنای نظرهای شورا برگرفته از پذیرش ولایت مطلقه فقیه بوده است که به ولی‏ فقیه صلاحیت صدور حکم حکومتی می‏‌دهد. مبتنی بر اصول حقوقی، قانون اساسی و برخی نظرات شورای نگهبان، مجلس در چارچوب فرامین ولی‏ فقیه صلاحیت قانونگذاری در این حوزه‌‏ها را دارد.      *E-mail: [email protected] ** (نویسنده مسئول)                                                             E-mail: [email protected]