تأثیر پدیدة زوال بلوط بر ویژگی‌های مکانیکی ریشة درختان برودار (Quercus brantii Lindl.)

در بین اجزای مختلف پوشش گیاهی، سیستم ریشه در فرایند مسلح‌سازی خاک و جلوگیری از فرسایش نقش مهمی دارد. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر پدیدة زوال بلوط بر ویژگی‌های مکانیکی ریشة درختان برودار (Quercus brantii Lindl.) در بخشی از جنگل‌های دینارکوه استان ایلام بود. ابتدا با توجه به دامنة پراکنش قطری درختان منطقه، دو طبقة کم‌قطر (15 تا 35 سانتی‌متر) و قطور (35 تا 55 سانتی‌متر) تفکیک و در هر طبقه پنج درخت در سه تیمار درختان سالم، زوال متوسط و زوال شدید به‌صورت تصادفی انتخاب شدند. از هر درخت تعدادی نمونة ریشه با حفر خاک (عمق حدود 30 سانتی‌متر) در نزدیکی درخت جمع‌آوری شد و سپس در آزمایشگاه، آزمایش‌های کششی ریشه انجام گرفت. نتایج نشان داد که رابطة قطر ریشه-نیروی کششی به‌صورت توانی مثبت و رابطة قطر ریشه-مقاومت کششی به‌صورت توانی منفی بود. نتایج آنالیز کوواریانس میانگین نیروی کششی و مقاومت کششی ریشه در درختان کم‌قطر نشان داد که نیرو و مقاومت کششی ریشه بین سه تیمار مورد مطالعه اختلاف معنی‌داری نداشت، درحالی‌که در درختان قطور، نیروی کششی و مقاومت ریشه در درختان سالم به‌طور معنی‌داری بیشتر از درختان با زوال شدید بود. بر اثر زوال، نیروی کششی ریشة درختان در تیمار زوال شدید نسبت به درختان سالم 3/11 درصد در طبقة کم‌قطر و 7/22 درصد در طبقة قطور کاهش یافته بود. همچنین، مقادیر یادشده در مورد مقاومت کششی حاکی از کاهش به‌ترتیب 4/13 و 7/19 درصدی بود. یافته‌های این پژوهش، سبب آگاهی بهتر در مقابل خطر فرسایش خاک در قسمت‌های زوال‌یافتة بوم‌سازگان زاگرس می‌شود.