تأثیر نهاد وقف در پایداری حسینیه‌های عصر قاجار بیرجند (مطالعه موردی حسینیه : بی بی عروس)

Authors

  • علی زارعی استادیار گروه باستان‌شناسی دانشکده هنر دانشگاه بیرجند
  • مفید شاطری استادیار گروه جغرافیا دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه بیرجند
Abstract:

یکی از سنت ها و خصلت های پسندیده مردم در طول ادوار مختلف اسلامی برای کسب رضای خداوند و رسیدن به کمال، سنت وقف است. نظام وقف در تاریخ جوامع اسلامی نمونه ای از برنامه ریزی پایدار در سنتی هزارساله را نشان می دهد که با مطالعه این جوامع، مجموعه بناهایی را می توان یافت که به علت اجرای سنت حسنه وقف، پایداری طولانی تری نسبت به دیگر بناها داشته اند، بدین صورت که بخشی از موقوفات صرف عزاداری و انجام امور مذهبی و بخشی دیگر صرف حفظ و نگهداری و در نهایت پایداری بنا می شد. این پژوهش که بر پایه مطالعات توصیفی- تحلیلی و با روش گردآوری اطلاعات به صورت کتابخانه ای و میدانی صورت گرفته است، درصدد این است که اهمیت این موضوع و تأثیر آن را بر نحوه شکل گیری و پایداری حسینیه های عصر قاجار شهر بیرجند بیان کند. در این مقاله، با مطالعه و بررسی وقف نامه ی حسینیه بی بی عروس و تحلیل فضای معماری آن، تأثیرات وقف بر شکل گیری حسینیه و در نهایت، تأثیرات آن به عنوان یک عامل مهم در پایداری حسینیه بیان می شود. یافته های پژوهش نشان می دهد که حسینیه بی بی عروس به عنوان یکی از حسینیه های وقفی مورد بررسی و جزو یکی از عناصر اصلی و مهم تشکیل دهنده در بافت تاریخی بیرجند محسوب می شده که با مراجعه به اسناد وقفی آن، می توان دریافت که حفظ، پایداری و ماندگاری بنا جزو یکی از نیات اصلی واقف بوده و در واقع، کالبد بنا پاسخگوی نیازهای چندگونه این بنا (امور مذهبی و حفظ بنا) بوده است. در نهایت، نیت واقف بر انجام امور مذهبی و نیازمند مکانی برای عمل به این نیات، دلیلی اصلی بر پایداری کالبدی این حسینیه در شهر شده است. Abstract One of the traditions and good characteristics of people throughout Islamic periods to attain God’s satisfaction as well as perfection, has been the tradition of endowment. Endowment system in the history of Muslim communities shows an example of sustainable planning in a thousand-year-old tradition. By studying these communities, a number of buildings can be found which have lasted longer than other buildings due to the good tradition of endowment; that is, part of the endowments was spent for holding mourning ceremonies and performing religious rites, and the other part was spent on maintaining, refurbishment and finally, stability of the building. This research which has been conducted based on a descriptive/analytic study and library and field data collection, seeks to explain the significance of this issue and its impact on the formation and stability of Qajar period Hosseiniyehs of Birjand city. In this article, by studying the endowment document of Bibi Arous Hosseiniyeh and analyzing its architectural space, the impacts of endowment on formation of the Hosseiniyeh and finally its effects as an important factor in the stability of the Hosseiniyeh are explained. Research findings indicate that Bibi Arous Hosseiniyeh has been studied as one of the endowed Hosseiniyehs and is considered one of the main and most important elements in the historical context of Birjand. By referring to its endowment documents, it can be found out that maintenance, stability and lasting of this building has been one of the main intentions of the endower. In fact, the framework of the building has met the multiple requirements of the building (religious affairs and maintenance of the building). Finally, the intention of the endower for performing religious ceremonies and the need for a place for fulfilling this intention, has been the main reason for the stability of the structure of this Hosseiniyeh in the city.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

مسأله جانشینی، بی اعتمادی سیاسی و بازتابهای آن در نهاد وزارت در دوره‌ قاجار

مسأله جانشینی به عنوان یکی از مسائل پایدار تاریخ ایران، بازتاب‌ها و پیامدهای فروانی در عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشته است. این مقاله می‌کوشد تا با رویکردی نو یکی از پیامدهای مسأله جانشینی یعنی حذف و قتل وزیران قاجاری را در بستر فرهنگ سیاسی ایران و در پیوند با مسأله جانشینی مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چرا مسأله جانشینی در دوره‌ قاجار سبب حذف...

full text

نهاد وقف در گیلان دوره قاجار

وقف به عنوان یک پدیده دینی و تاریخی از موضوعاتی است که کمتر ذهن یک پژوهشگر تاریخ را به خود مشغول نموده است. به طوری که کمتر محققی نهاد وقف را به عنوان موضوع تحقیق بر می گزیند و به مطالعه آن به ویژه در حوزه ی شهر یا یک روستا می پردازد. فقر اطلاعات و علاقه در جهت مطالعه نهاد مورد نظر و سیر تحولات آن در گیلان از دلایل انتخاب نهاد وقف به عنوان موضوع پژوهش بوده است. شایان ذکر است به جهت رشد و گسترش ...

15 صفحه اول

عصر تصویر بی حجابی و بی حجابی اجباری بررسی وضعیت تصویر بی حجابی در دورۀ پهلوی دوم

دربارۀ مواجهۀ جامعۀ ایران با پدیدۀ حجاب (به‌خصوص حجاب زنانه)، دو دیدگاه به‌ظاهر متفاوت وجود دارد؛ اول مقاومت مردم در برابر بی‏حجابی اجباری (کشف حجاب) در دورۀ رضاخان پهلوی و دوم مطابق با برخی از دیدگاه‌ها، واکنش به حجاب اجباری یا قانون حجاب در دورۀ جمهوری اسلامی. در دورۀ اول، در ذیل سیاست‏های «تجدد آمرانۀ» غربی، بی‏حجابی و در دورۀ دوم حجاب امری تحمیلی محسوب می‏شود. بین این دو دوره، حکومت 37 سالۀ...

full text

مسأله جانشینی، بی اعتمادی سیاسی و بازتابهای آن در نهاد وزارت در دوره قاجار

مسأله جانشینی به عنوان یکی از مسائل پایدار تاریخ ایران، بازتاب ها و پیامدهای فروانی در عرصه های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور داشته است. این مقاله می کوشد تا با رویکردی نو یکی از پیامدهای مسأله جانشینی یعنی حذف و قتل وزیران قاجاری را در بستر فرهنگ سیاسی ایران و در پیوند با مسأله جانشینی مورد ارزیابی و تحلیل قرار دهد. هدف این پژوهش پاسخ به این پرسش است که چرا مسأله جانشینی در دوره قاجار سبب حذف ...

full text

کارکرد نهاد وقف در استان کرمانشاه در دوره قاجار

رساله ای که پیش روی شماست پژوهشی است که به بررسی نهاد وقف، کارکردهای اجتماعی و فرهنگی آن در استان کرمانشاه ( کنگاور، سنقر، صحنه، هرسین ) پرادخته است. در این پژوهش با بررسی وقف نامه های شهرهای کرمانشاه، کنگاور، سنقر، صحنه و هرسین از نظر کمی و کیفی تلاش شده است تا کارکردهای اجتماعی موقوفات در مناطق و کارکردها و اثرات فرهنگی و مذهبی آنها مورد بررسی قرار گیرد. البته بررسی اثرات و شرایط سیاسی، اجتما...

15 صفحه اول

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 11  issue 3

pages  99- 117

publication date 2017-05-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023