تأثیر مدیریت فعال بر عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک فعال در بورس اوراق بهادار تهران

هدف: صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سهامی با دارایی حدود 102,771هزار میلیارد ریال در انتهای سال 1398، در بازار سرمایه ایران نقش مهمی ایفا می‌کنند. یکی از عواملی که بر عملکرد این صندوق‌ها مؤثر است، میزان فعال بودن سبد سهام آنها نسبت به شاخص است. مدیریت این صندوق‌ها، همواره با خود می‌اندیشد که با وجود هزینه‌های موجود، توانسته‌اند عملکردی بهتر از بازار داشته باشند یا خیر. در این پژوهش، تأثیر مدیریت فعال، نسبت هزینه، نسبت فعالیت، اندازه، نسبت گردش وجوه و نسبت سهام‌داران حقیقی بر عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک فعال بررسی شده است. روش: به‌کمک مدل پنج عاملی فاما ـ فرنچ و با استفاده از بازده ماهانه صندوق‌ها، مقادیر آلفا و مجموع مجذور انحرافات (R2) که به‌ترتیب، معرف عملکرد و میزان منفعل‌بودن صندوق‌هاست، محاسبه شده است. مقدار R2 همیشه بین 0 و 1 قرار دارد. اگر مقدار R2 نزدیک 1 باشد، یعنی عملکرد صندوق مشابه شاخص بازار است و پرتفوی به‌صورت غیرفعال مدیریت می‌شود و هرچه مقدار آن از 1 فاصله بگیرد، پرتفوی فعال‌تر است. از این ‌رو، مقدار فعال‌بودن مدیریت با مقدار R2-1 متناسب است. در نهایت، با استفاده از معادله رگرسیونی، تأثیر هر یک از عوامل بر عملکرد صندوق‌ها سنجیده شده است. یافته‌ها: بر مبنای یافته‌های پژوهش، بین میزان فعال‌بودن مدیریت و عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک، رابطه معکوس و معناداری وجود دارد. صندوق‌های با اندازه بزرگ‌تر و نسبت‌ هزینه بالاتر، عملکرد بهتری دارند و افزایش جریان وجوه باعث تضعیف عملکرد این صندوق‌ها می‌شود. در صندوق‌هایی که عملکرد ضعیفی داشته‌اند، رابطه نسبت فعالیت و عملکرد معکوس است. همچنین، بین نسبت سهام‌داران حقیقی و عملکرد صندوق‌ها، رابطه مستقیم و معناداری وجود دارد. نتیجه‌گیری: مدیریت فعال، عملکرد صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک سهامی در بورس اوراق بهادار تهران را بهبود نداده است.