تأثیر شیب و شبکه آبراهه ها بر شکل‌گیری انواع خاک‌ها، مطالعه موردی حوضه آبخیز شازند-اراک

تکامل خاک متأثر از عوامل پنج‌گانه اقلیم، پی سنگ، پستی‌وبلندی، موجودات زنده و زمان است، توپوگرافی به علت به وجود آوردن محیط­های اقلیمی کوچک و متفاوت، با تأثیر بر روی روابط رطوبتی خاک، تنوع پوشش گیاهی در شیب­های شمالی و جنوبی و شدت جابه‌جایی مواد به‌وسیله فرسایش و همچنین انتقال مواد به شکل غلطان و محلول، موجب تکامل پروفیل خاک می‌شود. هدف این تحقیق ایجاد ارتباط بین ژئومورفولوژی و کاربری اراضی در بخش کشاورزی است. استفاده از پارامترهای ژئومورفولوژی برای کمک در طبقه‌بندی­های کوچک مقیاس خاک، هدف دیگر این کار است. روش کار در این تحقیق بر ارتباط بین تیپ لندفرم‌ها و ارتباط آن‌ها با خاک تأکید دارد. برای این منظور از ارتباط بین نقشه خاک منطقه (تهیه‌شده توسط موسسه خاک و آب) با شرایط ژئومورفولوژی حاکم استفاده ‌شده است. پارامترهای در نظر گرفته‌شده در این تحقیق؛ شیب، جهت شیب، شبکه زهکشی و مخروط افکنه‌ها است. ابتدا نقشه‌های مربوط به پارامترهای ژئومورفولوژی بیان شده، در محیط GISتهیه‌شد، سپس با انطباق این نقشه‌ها با نقشه طبقات خاک از طریق ابزارهای زمین‌آمار در محیط Arc map، ارتباط بین عوامل شیب، هیدرولوژی و مخروط افکنه‌ها با خاک به‌صورت زیر به دست آمد: 1. با کاهش شیب درجه کیفت خاک بهبودیافته است. 2. خاک در سطح مخروط افکنه‌ها از رأس مخروط به سمت قاعده دارای مواد و ترکیبات مناسب‌تری جهت کشت می‌باشد. 3. مکان به هم پیوستن رودخانه های درجه 3 و بالاتر، محل شکل‌گیری خاک‌های درجه 2 باقابلیت کشاورزی مناسب است. 4. تنها محدودیتی که در اراضی پایین‌دست و انتهای مخروط افکنه‌ها نسبت به مکان‌های دیگر بیشتر به چشم می‌خورد، محدودیت رطوبت است.5. خاک های درجه 1 در مناطق با زهکشی عمودی و شیب کم مکان‌یابی شد.