تأثیر ساختارها بر روی رودخانه قزل‌اوزن

Authors

  • خسرو خسروتهرانی دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه زمین‌شناسی, تهران, ایران
  • محسن پورکرمانی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران شمال، گروه زمین شناسی، تهران، ایران
  • مهران آرین دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات، گروه زمین‌شناسی, تهران, ایران
Abstract:

رودخانه‌ها مهم‌ترین زمین‌منظرهای موجود در سطح زمین هستند که تجزیه آنها به عنوان یک ابزار با ارزش در بررسی‌های زمین‌ساختی مربوط به چند هزار سال تا دو میلیون سال گذشته شناخته شده است. رودخانه قزل‌اوزن به‌عنوان یکی از طولانی‌ترین سامانه‌های رودخانه‌ای در کشور به تغییرشکل‌های زمین‌ساختی به‌خوبی پاسخ داده است. با کشف و توصیف ناهنجاری‌های ژئومورفیک در طول رودخانه قزل‌اوزن و همخوانی آنها با ساختارها خواهیم توانست نقش ساختارها در ایجاد دگرشکلی‌های فعال را مشخص کنیم. انحنای شدید و ناگهانی برای جریان رودخانه،  تغییرات ناهنجار سینوسیتی رودخانه و وجود Knickpointها بر روی نیمرخ طولی رودخانه از جمله ناهنجاری‌های ژئومورفیک مرتبط با ساختارها هستند. انحنای مسیر رودخانه و تغییرات ناهنجار سینوسیتی رودخانه بر روی تصاویر ماهواره‌ای شناسایی و با مشاهدات روی زمین تأیید شده‌اند. Knickpointها بر روی نیمرخ‌های طولی رودخانه  مشخص شده‌اند و اثرات سنگ‌شناسی در ایجاد آنها بررسی شده است به‌گونه‌ای که فقط Knickpointهایی در نظر گرفته شده که بر اثر ساختارها ایجاد شده‌اند. نیمرخ‌های طولی رودخانه از مدل ارتفاع رقومی (DEM) به‌دست آمده‌اند. ناهنجاری‌های یاد شده سپس با ساختارهای استخراج شده از نقشه‌های زمین‌شناسی انطباق داده شده و به این ترتیب ساختارهای مؤثر در ایجاد ناهنجاری‌های ژئومورفیک شناسایی شده‌اند. منطقه مورد بررسی در پهنه‌های سنندج - سیرجان, ایران مرکزی و البرز باختری واقع شده است. در پیرامون رودخانه قزل‌اوزن، سنگ‌های مارن، ماسه‌سنگ، لای‌سنگ، آهک‌، توف، آگلومرا و سنگ‌های آتشفشانی به طور گسترده‌ای رخنمون دارند. این سنگ‌ها، متعلق به سازندهای قم، سرخ زیرین، سرخ بالایی و سازندکرج هستند. انحنای رودخانه قزل‌اوزن در نواحی کوه‌پلنگی، جلودارلو، چم و ینگجه بررسی شده است. تغییرات ناهنجار سینوسیتی رودخانه در نواحی جمعه‌لو، گل‌قشلاق، آرموتلو، کوه قراول، قافلانکوه و کوه پاجدار مطالعه شده است. در نواحی شریف‌آباد، ایمیر، کوه قراول و کوه پاجدار، Knickpointها بر روی نیمرخ طولی رودخانه قزل‌اوزن تشخیص داده شده‌اند. نتایج به‌دست آمده نشان می‌دهد که  چین‌های با روند شمال‌باختری – جنوب‌خاوری و شمال خاوری- جنوب باختری بیشترین تأثیر را در انحنای مسیر رودخانه قزل‌اوزن داشته‌اند. ناهنجاری‌های ژئوموفیک دیگر بر اثر عملکرد گسل‌های با روندهای شمال باختری- جنوب‌خاوری،  شمال‌خاوری- جنوب‌باختری، شمالی- جنوبی و خاوری-  باختری پدید آمده‌اند بویژه در مواردی که گسل‌های با روند شمال‌باختری- جنوب خاوری و شمال خاوری- جنوب باختری یکدیگر را قطع کرده‌اند. بنابراین فعال‌ترین روندهای ساختاری در پیرامون رودخانه قزل‌اوزن عبارتند از روندهای شمال باختری- جنوب‌خاوری،  شمال‌خاوری- جنوب‌باختری، شمالی- جنوبی و خاوری-  باختری که بیشتر  با روند شکستگی‌های موجود در پی‌سنگ ایران زمین نیز برابر هستند. با این روش چین‌ها و گسل‌های فعال در ناحیه شناسایی شده‌اند.

Upgrade to premium to download articles

Sign up to access the full text

Already have an account?login

similar resources

ساختارِ ساختارها

بر اساس تأملات فرمالیست‌های روس و دانشمندانی چون لوی اشتروس در باب مفهوم ساخت و ویژگی‌های آن، هرگونه تغییر در درون یک ساخت، مجموعه عناصر سازنده آن ساخت را تحت تأثیر قرار می‌دهد. این تحولات مربوط به ساختارِ ساختارهای هر دوره است. هرگاه ساختارِ ساختارها در اوج باشد، ساختارهای دیگر نمی‌توانند در انحطاط مطلق باشند و برعکس. وقتی از این دیدگاه به تاریخ فرهنگ ایران عصر اسلامی نگاه کنیم، حدود قرن چهارم ع...

full text

تأثیر برداشت شن و ماسه بر روی میزان و دانه‌بندی بار بستر رودخانه (مطالعه موردی: رودخانه زارم رود، استان مازندران)

برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه‌های کشور در سال‌های اخیر افزایش یافته است که این عمل موجب تغییراتی در سامانه رودخانه‌ها می‌شود. برداشت بی‌رویه و بدون در نظر گرفتن ظرفیت تولید رسوب رودخانه، تغییرات مورفولوژی و تغییرات بیلان رسوبی رودخانه را منجر می‌شود. در این پژوهش به‌منظور بررسی تأثیر برداشت شن و ماسه از بستر رودخانه زارم رود بر روی میزان و دانه بندی بار بستر، با جاگذاری نمونه بردارهای چاله‌ا...

full text

پل بند روی رودخانه کر

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

full text

پل بند روی رودخانه کر

این مقاله فاقد چکیده می​باشد.

full text

رهیافتی در منظر پایدار بر روی رودخانه های دایمی

شکل گیری اکثر تمدن های بشری در کنار رودخانه هایی باکاربریهای متفاوت و گسترده شامل تأمین آب آشامیدنی، مصارف کشاورزی، صید آبزیان و ماهیگیری، تأمین انرژی در گذشته و همچنین بهکارگیری از پتانسیل های گسترده رودخانه ها در بهبود سیما و منظر شهری و ایجاد تنفس گاه های عمده شهری و خلق کمربندهای سبز طبیعی در حاشیه رودخانه ها در زمان حال، نشانگر اهمیت بسیار این منبع حیاتی و طبیعی است. متأسفانه در عصر...

full text

ساختارها، فرآیندها و عوامل مؤثر بر توسعه میان‌رشته‌اى‌ها

نزدیک به سه‌دهه است که جدال اندیشه‌اى بر سر مفهوم‌سازى، درک و کاربست آموزش یا مطالعات میان‌رشته‌اى، همچنان ادامه دارد. این جدال، که نتیجه کاستی‌هاى شناخت‌شناسى آموزش و مطالعات رشته‌اى در تبیین مسائل پیچیده هستى و جامعه بشرى است، همچنان نیازمند ژرفکاوی‌هاى بسیار است. با توجه به دیرینه کوتاهِ اندیشه‌پردازى در قلمرو آموزش و مطالعات میان‌رشته‌اى، روش‌شناسى مناسب در این مطالعه، تحلیل نظریه‌ها و اندیش...

full text

My Resources

Save resource for easier access later

Save to my library Already added to my library

{@ msg_add @}


Journal title

volume 21  issue 81

pages  55- 60

publication date 2011-11-22

By following a journal you will be notified via email when a new issue of this journal is published.

Hosted on Doprax cloud platform doprax.com

copyright © 2015-2023