تأثیر دو واحد فیزیوگرافی بر منشاء و توزیع شکل¬های قابل استخراج اکسید آهن در برخی خاک¬های جنوب شهرستان اهر

         آهن یکی از مهمترین عناصر مؤثر در فرآیندهای تشکیل خاک است. مقدار و توزیع شکل­های قابل­استخراج آهن در خاکرخ­ بیانگر مرحله و درجه تکامل خاک می­باشد. با توجه به اهمیتی که واحد فیزیوگرافی در فرآیندهای خاکساختی دارد، می­توان از طریق مقدار و توزیع شکل­های آهن به بررسی تأثیر انواع واحدهای فیزیوگرافی در تشکیل و تکامل خاک پرداخت. این تحقیق تأثیر دو واحد فیزیوگرافی دشت دامنه­ای به عنوان پایین­دست (شیب 2 تا 5 درصد) و تپه به عنوان بالادست (شیب 8 تا 15 درصد) را در جنوب شهرستان اهر واقع در استان آذربایجان­شرقی مورد بررسی قرار داده است. به این منظور شکل­های مختلف آهن در سه خاکرخ از هر واحد (مجموعاً شش خاکرخ) با عصاره­گیرهای پیروفسفات سدیم، اگزالات آمونیوم و دی­تیونات سدیم اندازه­گیری شدند. میانگین مقدار اکسید آهن متبلور در واحد فیزیوگرافی پایین­دست 876/2 و در واحد فیزیوگرافی بالادست 76/4 گرم بر کیلوگرم به دست آمد که از نظر آماری، مقایسه میانگین معنی­دار می­باشد. نتایج به دست آمده مؤید افزایش اکسیدهای آهن متبلور و کاهش اکسیدهای آهن غیرمتبلور و پیوند یافته به مواد آلی در واحد بالادست در مقایسه با واحد پایین­دست است. همچنین در این تحقیق برخی از خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک با روش­های استاندارد اندازه­گیری گردید و همبستگی بین شکل­های مختلف آهن با آنها بررسی شد. با توجه به ارتباط سن خاک با شکل­های مختلف آهن، می­توان نتیجه گرفت که خاک­های واقع در واحد بالادست در مقایسه با پایین­دست از درجه تکامل بیشتری برخوردارند و این نتایج با نوع واحد از لحاظ ژئومرفولوژیک، درصد رس، عمق سالوم و مقدار نسبی رس کائولینیت مطابقت دارند.