تأثیر تنش شوری بر صفات ریخت‌شناسی و فیزیولوژیک جمعیت رگه‌های نوترکیب جو حاصل از تلاقی ایگری × آریگاشار

به‌منظور بررسی صفات ریخت‌شناسی (مورفولوژیک) و فیزیولوژیک مؤثر در مقاومت به شوری و ارتباط آنها با عملکرد دانه و نیز شاخص‌های تحمل و حساسیت به شوری در جو، 169 رگه (لاین) نوترکیب حاصل از تلاقی ایگری × آریگاشار، درقالب طرح آلفا لاتیس با دو تکرار به مدت دو سال (1390-1392) در ایستگاه  بیرجند در دو شرایط تنش شوری آب و خاک ( EC آب 10 و خاک 12 دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش شوری مورد ارزیابی قرارگرفتند.  صفات روز تا سنبله‌دهی، روز تا رسیدن، طول سنبله، طول دم‌گل‌آذین یا ساق‌گل (پدانکل)، ارتفاع گیاه، محتوای سبزینه (کلروفیل)، میزان Na+ و K+  و K+/Na+  برگ پرچم، طول و عرض و سطح برگ پرچم، شمار دانه در سنبله، وزن هزاردانه، عملکرد زیستی (بیولوژیک)، عملکرد دانه، شاخص برداشت و شاخص‌های مقاومت به شوری اندازه‌گیری و محاسبه شدند. تجزیۀ واریانس مرکب صفات مورد ارزیابی در دو شرایط، اثرگذاری‌های معنی‌دار برای سال، ژن‌نمون (ژنوتیپ) و سال × ژن‌نمون در اغلب صفات نشان داد. در بین صفات اندازه‌گیری‌شده در شرایط تنش شوری، صفات عملکرد زیستی، شمار دانه، شاخص برداشت، میزان Na+ و نسبت K+/Na+ ، وزن هزاردانه و در شرایط بدون تنش عملکرد زیستی، شاخص برداشت و سطح برگ پرچم بالاترین همبستگی را با عملکرد دانه نشان دادند. با توجه به میانگین عملکرد تحت تنش (Ys) و بدون تنش (Yp) و شاخص‌های تحمل و حساسیت به شوری (SSI، TOL، MP، GMP، STI و Harm) رگه‌ها در چهار دسته شاملٍ؛ توان‌بالقوۀ (پتانسیل) عملکرد متوسط و مقاوم به شوری، توان‌بالقوۀ عملکرد پایین و حساس به شوری، توان ‌بالقوۀ عملکرد بالا و حساس به شوری و توان ‌بالقوۀ عملکرد بالا و مقاوم به شوری گروه‌بندی شدند. شاخص‌های GMP و STI بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش و با یکدیگر نشان دادند و به‌عنوان بهترین شاخص‌های متحمل به شوری در نظر گرفته‌شدند.