تأثیر تراکم طولی و عرضی در آلودگی ناشی از ترافیک در محیط GIS (مطالعه موردی: شهر مشهد)

در ایران به عنوان یکی از کشورهای در حال توسعه، رشد سریع شهرها، افزایش روز افزون تعداد وسائط نقلیه و نیاز به تردد برای رفع نیازهای روزمره، باعث آلودگی شهرهای بزرگ و متوسط شده و در نتیجه یکی از دلایل اصلی به مخاطره افتادن سلامت شهروندان می­باشد. اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن، دی­اکسید کربن، ترکیبات آلی فرار، ذرات معلق و ازون از جمله آلاینده­های اصلی با منشأ ترافیکی هستند که اثرات زیانبار آن­ها در زندگی شهروندان هزینه­های زیادی را بر جامعه تحمیل می­کند. در این مقاله با هدف ارزیابی آلودگی ترافیکی و کاهش اثرات سوء آن در جامعه، سعی بر آن است که نقش شکل هندسی شبکه معابر مناطق چهارده­گانه شهر مشهد در دو بعد طولی و عرضی در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی مدل­سازی شده و بر این اساس سهم هر منطقه شهری در میزان انتشار آلودگی ترافیکی تخمین زده شود. بدین منظور، ابتدا با بررسی­های آماری و میدانی عواملی مانند نوع وسیله نقلیه، سفرهای درون شهری و برون شهری، زیرساخت­های موجود و حجم آلاینده­ها، ظرفیت معابر محاسبه و مطابق آن طرحی جامع و مکانمند به منظور سهم­بندی تراکم هندسی مشخص می­گردد. نتایج نهایی نشان دهنده آن هستند که نواحی 1، 11 و 10 دارای بیش­ترین سهم بوده و نواحی 13 و 3 کم­ترین سهم را از نظر توزیع هندسی شبکه به خود اختصاص داده­اند که بدین ترتیب در هر منطقه شهری محل­ها و مشخصات قابل ساماندهی تراکم طولی و عرضی، به منظور بهبود وضعیت آلاینده­ها توسط برنامه­ریزان قابل شناسایی خواهد بود.