تأثیر آموزش مهارت‌های خودکنترلی با پیگیری گروه مجازی بر کاهش استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه

پیشینه و اهداف:  خودکنترلی از جهات مختلفی تعریف شده است اما به طور کلی به تنظیم فعال افکار، احساسات و رفتار شخص اشاره دارد. پژوهش­های نظری و تجربی نشان می دهد که توانایی کنترل خود مؤثر پیامدهای مهم و گسترده ای مانند توانایی در کنترل رفتارهای مثبت دارد که منجر به دستیابی به هدف­های بلند مدت می شود و از بروز رفتارهای منفی که باعث تضعیف دستیابی به هدف­های بلند مدت می شود، پیشگیری می­کند. هدف از اجرای پژوهش حاضر تعیین اثربخشی آموزش مهارت‌های خودکنترلی بر کاهش استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه در بین دانشجویان پسر دانشگاه فرهنگیان بود. روش‌ها‌: روش اجرای این پژوهش نیمه آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون بود. جامعه آماری پژوهش را تمامی دانشجویان پسر دانشگاه فرهنگیان استان سیستان و بلوچستان تشکیل دادند و نمونه پژوهش را تعداد 60 نفر (30 نفر گروه آزمایش و 30 نفر گروه گواه) از افرادی تشکیل دادند که استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه داشتند و داوطلب شرکت در آزمایش بودند. ابزار گردآوری داده‌ها، مقیاس استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه جنارو و همکاران بود. این مقیاس بدون مولفه است و دارای 21 سوال در مقیاس لیکرت 6 درجه ای (هرگز تا همیشه) است. جمع نمرات 21 سوال، نمره کلی استفاده آسیب زا از تلفن همراه را مشخص می­کند. برای اجرای طرح آزمایش، ابتدا مقیاس استفاده آسیب زا اجرا گردید و پس از مشخص شدن افرادی که استفاده آسیب زا از تلفن همراه داشتند، در کارگاه­های آموزش مهارت­های خود کنترلی شرکت کردند. یافته‌ها:نتایج پژوهش نشان داد آموزش مهارت‌های خودکنترلی بر استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه در دانشجویان پسر دانشگاه فرهنگیان زاهدان تأثیر منفی و معنادار دارد و باعث کاهش آن شده است. همچنین، در مرحله پیگیری بین میانگین پس‌آزمون استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه در گروه با پیگیری از طریق شبکه مجازی و گروه بدون پیگیری از طریق شبکه مجازی تفاوت معناداری وجود دارد. یعنی آموزش مهارت‌های خودکنترلی همراه با پیگیری از طریق گروه مجازی بر استفاده آسیب‌زا از تلفن همراه در دانشجویان پسر دانشگاه فرهنگیان زاهدان تأثیر بلندمدت‌تری داشته است. نتیجه‌گیری: می‌توان نتیجه گرفت که آموزش مهارت‌های خودکنترلی و پیگیری از طریق گروه مجازی برای دانشجویان دانشگاه فرهنگیان به کاهش استفاده آسیب‌زا و حرکت به‌سوی استفاده رایج از تلفن همراه کمک می‌کند. همچنین نتایج نشان داد، پیگیری آموزش مهارت­ های خودکنترلی از طریق شبکه­های مجازی باعث می­شود اثرات این آموزش­ها برای مدت طولانی تری بر رفتار استفاده از تلفن همراه اثر گذار باشد. با توجه به این که استفاده بیش از حد از تلفن همراه می­تواند فعالیت­های آموزشی و یادگیری دانشجویان را تحت تاثیر قرار دهد، به مسئولان و برنامه ریزان آموزشی و پژوهشی دانشگاه پیشنهاد می­شود تا آموزش مهارت­های خودکنترلی و پیگیری این آموزش­ها در زمان­های متوالی را در برنامه­های آموزشی کوتاه مدت دانشگاه در نظر بگیرند. یکی از مهم ترین محدودیت­های این پژوهش گرایش دانشجویان به این مساله بود که در تشخیص اولیه از طریق پرسشنامه، وانمود کنند که استفاده آسیب زا از تلفن همراه ندارند. نتایج این پژوهش برای کارشناسان پژوهشی و آموزشی دانشگاه، اساتید و دانشجویان دانشگاه و تمامی برنامه ریزان آموزشی دانشگاه مفید و کاربردی است.