تأثیرات عدم همسویی سیاست جنایی تقنینی و قضایی ایران در نگرش متهمین و محکومین جرایم مواد مخدر

توسل بیش از حد مقنن به مجازات‌های شدید از جمله حبس‌های طویل المدت و اعدام به وضوح در قانون اصلاح قانون مبارزه با مواد مخدر به چشم می‌خورد. اما مداقه در رویه قضایی موجود در این زمینه حکایت از این دارد که علیرغم اینکه به موجب نصوص قانونی در خصوص بسیاری از بزهکاران این حوزه، می‌بایست احکام سنگین اعدام یا حبس ابد صادر و اجرا شود، لیکن در بسیاری از موارد شاهد این هستیم که تمایل رویه قضایی به صدور چنین احکامی بسیار کم است و بنا به دلایل متعددی قضات از صدور چنین احکامی امتناع می‌نمایند. نگارندگان در این پژوهش برای نشان دادن عدم هم‌سویی سیاست جنایی تقنینی و قضایی موجود در حوزه جرایم مواد مخدر، نمونه‌هایی از آراء محکومیت صادره در این خصوص را مورد تحلیل قرار داده و نظر به اینکه آنچه مجرمان را برای یک محاسبه‌گری دقیق تحریک می‌کند، بررسی موارد اجرای یک حکم است و نه شدت حکمی که در لابلای متون قانونی نگاشته شده است، لذا در این راستا نگرش متهمین و محکومین به اعدام در جرایم این حوزه نیز با طراحی پرسشنامه‌ای قبل از تصویب ماده واحده الحاقی اخیر مورد بررسی قرار گرفت که ملاحظه شد همسو نبودن سیاست جنایی تقنینی و قضایی در این حوزه، بر نگرش متهمین و محکومین مواد مخدر اثرگذار بوده است و نهایتاً منتهی به کاهش اثر ارعابی مجازات‌های سنگین این حوزه خصوصاً اعدام شده است. این موضوع اخیراً توسط مقنن در ماده واحده الحاقی به قانون مبارزه با مواد مخدر مورد توجه قرار گرفت و به نوعی می‌توان گفت تصویب این ماده حکایت از درک پیام رویه قضایی توسط مقنن دارد.