بیمه، راهکاری موثر در مدیریت بلایای طبیعی

در دهه‌های گذشته، مخاطرات طبیعی خسارات اقتصادی و تلفات جانی زیادی به کشور تحمیل کرده است. وقوع مخاطره، دارایی خانوار را به‌طور جدی در معرض خطر می‌دهد و با کاهش درآمد و پس‌انداز، سبب کاهش سطح رفاه آنان می‌شود. پس از وقوع مخاطره، بار مالی سنگینی به‌منظور کمک‌رسانی به آسیب‌دیدگان و بازسازی اماکن تخریب‌شده بر دوش دولت گذاشته می‌شود؛ اما با برنامه‌ریزی صحیح و اجرای اقداماتی پیش از وقوع با هدف کاهش خطر مخاطرات طبیعی، می‌توان هزینه‌های تحمیل‌شده را به‌شدت کاهش داد و بحران را مدیریت کرد. کشورهای توسعه‌یافته نیز از رویکرد پیشگیری به‌عنوان راهکاری برای کاهش خسارات استفاده می‌کنند. سرمایۀ بخش ساختمان در ایران سهم بزرگی از کل سرمایه‌گذاری را در بر می‌گیرد و به همین دلیل، یافتن راهکاری که در صورت بروز مخاطرات طبیعی -که اصلی‌ترین عامل تخریب ساختمان‌هاست- از نابودی ثروت ملی جلوگیری کند، ضروری است. در پژوهش حاضر که از بُعد هدف، کاربردی و دارای ماهیت توصیفی است، پس از بررسی پیشینۀ بیمۀ زلزله در آمریکا و ژاپن به‌عنوان نمونه‌های برتر در صنعت بیمه، به مطالعۀ صنعت بیمه کشور پرداخته شده و سپس با معرفی مدلی مفهومی که از نوآوری‌های این مطالعه محسوب می‌شود‌، مؤثرترین راهکار برای جبران خسارت‌های ناشی از مخاطرات و به‌ویژه زلزله معرفی شده است. بررسی‌ها حاکی از آن است که برای مدیریت مخاطرات طبیعی، بیمه به‌عنوان نهادی که ریسک را میان بیمه‌گزاران توزیع می‌کند، به‌عنوان مهم‌ترین و مؤثرترین راهکار به‌ویژه در کشورهای توسعه‌یافته استفاده شده است. با استفاده از الزامات قانونی، نرخ‌گذاری مناسب و عادلانه برای حق بیمه و حمایت‌های دولت از برخی اقشار جامعه، می‌توان کمبود تقاضای موجود برای بیمۀ زلزله را رفع کرد و با افزایش حجم نقدینگی، زمینۀ توسعۀ صنعت بیمه را فراهم آورد. همچنین، بیمۀ زلزله به ساخت‌و‌ساز مقاوم و استاندارد در برابر زلزله می‌انجامد که در بلندمدت خسارت‌ها را به کمترین حد می‌رساند.