بکارگیری تجزیه به مولفه های اصلی برای انتخاب برترین هیبریدهای سه جانبه در آفتابگردان

روشی که در این جا معرفی می شود عبارت است از استفاده از دیاگرام های دو بعدی حاصل از روش تجزیه به مولفه های اصلی به منظور گزینش و غربال نمودن ژنوتیپ های مورد ارزیابی در آزمایش های مقدماتی از نظر چندین صفت زراعی. به این منظور داده های مربوط به ده صفت اندازه گیری شده در یک آزمایش مقدماتی، با 121 هیبرید و رقم آفتابگردان مورد استفاده قرار گرفت. آزمایش مذکور به منظور انتخاب برترین ترکیب های سه جانبه (تری وی کراس) آفتابگردان در سال 1380 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی خوی (آذربایجان غربی) اجرا گردید و بر اساس آن 10 هیبرید برتر شناسایی شد. هدف این بررسی تعیین وجود مطابقت بین نتایج حاصل از روش های آماری معمولی و روش تجزیه به مولفه های اصلی در انتخاب مقدماتی ارقام بود. در روش پیشنهادی، موقعیت هر ژنوتیپ در دیاگرام دو بعدی که دو مولفه دارای بیشترین درصد واریانس کل ابعاد افقی و عمودی آن را تشکیل می دهند و همبستگی خوبی با صفات عملکرد دانه، عملکرد روغن، زمان رسیدن، تعداد دانه در طبق، وزن دانه و درصد روغن دارند تعیین شد. با توجه به موقعیت ارقام در این دیاگرام مشخص شد که عمده هیبریدهای انتخابی در نیمه چپ دیاگرام و در حول و کتور مربوط به عملکرد دانه، عملکرد روغن و تعداد دانه در طبق و در جهت مخالف و کتور مربوط به طول دوره رویش قرار گرفته اند. گروه بندی منطقی ارقام به واسطه تاثیرپذیری از صفات زراعی توانست به عنوان عاملی موثر برای گزینش هیبریدهای پر محصول و زودرس به کار گرفته شود. به دلیل مطابقت قابل توجه نتایج با روش معمول، روش تجزیه به مولفه های اصلی با ارایه تصویری روشن از قابلیت های زراعی ژنوتیپ ها به انتخاب ده هیبرید برتر در این آزمایش کمک نمود و می تواند در برنامه های تهیه ارقام مورد استفاده قرار گیرد.