بهینه‌سازی کشت ریشه‌های مویین گیاه دارویی همیشه بهار Calendula officinalis به منظور تولید ترکیب دارویی اولئانولیک اسید

گیاه همیشه‌بهار (Calendula officinalis) گیاهی دارویی با خاصیت ضدمیکروب و ضد‌التهاب می‌باشد. یکی از ترکیبات دارویی مهم یافت شده در این گیاه، اولئانولیک اسید است که دارای اثرات ضدباکتریایی، ضدویروس و ضد تومور می‌باشد. از میان روش‌های مختلف کشت بافت گیاهی، تکنیک کشت ریشه‌های مویین برای تولید و افزایش متابولیت‌های ثانویه دارویی مورد توجه قرار گرفته است. در آزمایش حاضر، ریزنمونه‌های برگ با پنج سویه اگروباکتریوم رایزوژنز (15834 و MSU و2656 و 1000R و 4A) در دو محیط کشت 1/2MS و 1/2B5 جهت القای ریشه مویین، تلقیح شدند. ریشه‌های مویین در 4 نوع محیط کشت1/2B5 ، 1/4B5، 1/2MS و1/4MS به دو صورت مایع و جامد و همراه هورمون اکسین IAA با غلظت‌های 0، 5/0 و 1 میلی‌گرم بر لیتر کشت شدند. سپس میزان اولئانولیک اسید در ریشه طبیعی، برگ، گلبرگ و ریشه‌های مویین تحت تیمار غلظت‌های صفر، 100 و 500 میلی‌مولار محرک متیل جاسمونات، با روش HPLC اندازه‌گیری گردید. بر اساس نتایج، بیشترین (43/4 درصد) و کمترین (69/13 درصد) میزان تولید ریشه‌های مویین به ترتیب در سویه‌های MSU و 2656 حاصل شد. میانگین تولید ریشه مویین در محیط کشت1/2B5 ، 84/35 درصد و در محیط کشت 1/2MS، 67/25 درصد بود. ریشه‌های مویین در محیط کشتB5 2/1 و در سطح هورمونی یک میلی‌گرم بر لیتر از IAA بیشترین رشد را داشتند. بیشترین مقدار اولئانولیک اسید را ریشه‌ی طبیعی داشت (16 میکروگرم در یک گرم وزن خشک). متیل جاسمونات در غلظت 500 میلی‌مولار، مقدار اولئانولیک اسید را در ریشه مویین افزایش داد اما در غلظت 100 میلی‌مولار، باعث کاهش این ترکیب شد.